نزدیک به یکسال از آغاز جنگ غزه میگذرد و تلاشهای آمریکا برای رسیدن به هر توافقی بینتیجه مانده است. حوثیها که تحت حمایت ایران هستند همچنان به کشتیها در دریای سرخ حمله میکنند و باوجود تلاشهای دیپلماتیک آمریکا، درگیری اسرائیل و حزبالله نیز کل منطقه را در آستانه جنگی تمام عیار قرار داده است.
تحلیلگران و دیپلماتها میگویند عمر دولت جو بایدن، رئیسجمهور کنونی ایالات متحده در حالی رو به پایان است که خاورمیانه درگیر بحرانهای متعددی است؛ بحرانهایی که احتمالا تا زمان واگذاری قدرت به دولت آتی، حل نشده باقی میمانند و به این ترتیب از او یک سیاست خارجی بغرنج به میراث خواهد ماند.
بایدن طی یکسال گذشته هم بر موضوع حق «دفاع از خود» اسرائیل در برابر شبهنظامیان فلسطینی حماس در غزه و گروه حزبالله لبنان تاکید داشت و هم برای کاهش شمار تلفات غیرنظامیان و جلوگیری از وقوع یک درگیری گستردهتر در خاورمیانه تلاش کرد.
با این وجود تلاشهای دولتش چندان به نتیجه نرسید و در آخرین مورد، پیشنهاد واشنگتن برای برقراری آتشبسی ۲۱ روزه در سراسر مرز لبنان رد شد.
جاناتان پانیکوف، از مقامات پیشین سازمان اطلاعات ملی آمریکا در منطقه، تایید میکند که «آنچه اکنون شاهد آن هستیم، محدود شدن نفوذ و قدرت ایالات متحده در خاورمیانه است».
به نظر میرسد دلیل بیمیلی بایدن برای استفاده از اهرمهای متعددی که در اختیار دارد در قبال اسرائیل نیز (به عنوان بزرگترین تامینکننده تسلیحات اسرائیل و سپر دیپلماتیک این کشور در سازمان ملل) همین موضوع باشد.
تلاشهای آمریکا در یکسال اخیر برای میانجیگری میان اسرائیل و حماس برای توقف جنگ و آزادی گروگانها بینتیجه بوده و رویترز به نقل از منابع آگاه مینویسد که هیچ پیشرفتی در این موضوع دستکم در کوتاهمدت دیده نمیشود.
اگرچه مقامات آمریکا، حماس را مسئول شکست مذاکرات میدانند اما برخی منابع نیز تغییر خواستههای نتانیاهو در جریان این مذاکرات را بر سرنوشت مذاکرات مؤثر میخوانند.
در جریان ۹ سفر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده به منطقه از زمان وقوع حملات ۷ اکتبر نیز او بارها با دیدگاههای قویا مخالف رهبران ارشد اسرائیل مواجه شده است.
بطور مثال در نوامبر گذشته، بلینکن در یک کنفرانس مطبوعاتی از اسرائیل خواست تا با هدف ورود کمکهای بشردوستانه به داخل غزه، حملات نظامی خود به این باریکه را متوقف کند؛ اما تنها لحظاتی بعد از ادای سخنانش، نتانیاهو در بیانیهای تلویزیونی این درخواست را رد کرد و گفت برای بلینکن روشن کرده است که اسرائیل به عملیات خود با «قدرت کامل» ادامه خواهد داد.
اعتبار ایالات متحده در خطر است
کیفیت روابط کنونی آمریکا با اسرائیل حتی انتقادات دونالد ترامپ را در پی داشت؛ اگرچه متحدان غربی واشنگتن وارد عمل شدند و از مسیر اتحادهای کلیدی همچون ناتو یا مانورهای مشترک نظامی با متحدان آسیایی، به تقویت اعتبار بینامللی آمریکا کمک کردند.
این همکاری بینالمللی بویژه در ماه آوریل نمایان شد؛ یعنی زمانی که دولت بایدن از طرف شرکای منطقهای و اروپایی وارد عمل شد تا به اسرائیل برای دفاع از خود در برابر حملات موشکی و پهپادی ایران کمک کند.
با این وجود برخی دیپلماتهای خارجی میگویند که رفتار بایدن با خاورمیانۀ ناآرام، بویژه واکنش او به جنگ غزه، اعتبار آمریکا را در خارج از کشور بطور قابل توجهی زیر سوال برده است.
یکی از مقامات غربی در این باره به رویترز گفت: «اشتباه اولیه بایدن این بود که گفت ایالات متحده، تحت هر شرایطی، از اسرائیل حمایت خواهد کرد. موضعی که همچنان برای ما چالش برانگیز است.»
یک دیپلمات از خاورمیانه نیز میگوید که دیپلماسی ایالات متحده «در تحت تاثیر قرار دادن دشمنان شکست خورده است».
او میافزاید اگرچه بایدن پس از حملات ۷ اکتبر به قدرتنمایی نظامی در خاورمیانه با هدف هشدار دادن به ایران و گروههای نیابتی آن در منطقه پرداخت، اما به نظر نمیرسد که این قدرتنماییها آنها را از اقداماتشان منصرف کرده باشد. از جمله اینکه، شورشیان حوثی یمن که از حمایت ایران برخوردارند، بهرغم هشدارهای بایدن و دیگر رهبران غربی که کشتیهای جنگی خود را به منطقه گسیل داشتند، همچنان به حملات موشکی به کشتیهای تجاری در دریای سرخ ادامه میدهند.
مایکل مولروی، از مقامات وزارت دفاع آمریکا در دولت ترامپ نیز میگوید: «بایدن باید سریعتر و شدیدتر به حملات نیروهای نیابتی در منطقه پاسخ میداد».
مقامات آمریکایی بارها در پاسخ به چنین انتقادهایی گفتهاند که دیپلماسی آنها تغییراتی را برای بهتر شدن ایجاد کرده و استقرار نظامی ایالات متحده در منطقه، تاکنون به جلوگیری از تبدیل شدن جنگ غزه به یک جنگ منطقهای کمک کرده است.
ایمن صفدی، وزیر خارجه اردن نیز روز پنجشنبه اذعان کرد که تلاشها برای توقف خشونتها در خاورمیانه شکست خورده است و افزود که دولت اسرائیل نه تنها به قوانین بینالمللی توجهی ندارد بلکه درخواست دوستانش از جمله ایالات متحده را نیز رد میکند.
جاناتان پانیکوف، از مقامات پیشین سازمان اطلاعات ملی آمریکا همچنین در انتقاد از عملکرد دولت بایدن میگوید حال که ماهها تلاش این دولت برای به نتیجه رسیدن طرح «الف» جواب نداده، بنابراین طرح «ب» دولت بایدن به عنوان طرح جایگزین چیست و آنها چه فکری در این باره کردهاند؟
گمان میرود با تهدید اسرائیل به حمله زمینی به مناطق جنوبی لبنان همچنین تاکید نتانیاهو بر تشدید فشارها بر حزبالله مورد حمایت ایران تا زمانی که هزاران اسرائیلی بتوانند به خانههای خود در شمال بازگردند، بحران در این منطقه باز هم عمیقتر شود و به این ترتیب پیامدهای منفی آن، نه تنها دامنگیر دولت بایدن در چهار ماه باقیمانده شود بلکه سرنوشت کمپین انتخاباتی معاون او کامالا هریس را نیز به خطر بیندازد.
بویژه آنکه هم اکنون نیز برخی از رای دهندگان دموکرات از سیاست دولت او در قبال تحولات خاورمیانه به ستوه آمدهاند.
source