تهران، این شهر پرهیاهو و تاریخی، هر گوشه اش داستانی شنیدنی دارد. شهری که از یک روستای ساده به پایتخت ایران تبدیل شد و در دل خود روایت هایی جذاب از گذشته نهفته دارد. اگر به تاریخ علاقه مندید یا می خواهید تهران را از زاویه ای متفاوت ببینید، این ۱۰ حقیقت تاریخی جالب را از دست ندهید.
۱. تهران قبل از پایتخت شدن، روستایی گمنام بود
تهران تا پیش از دوران قاجار، تنها روستایی کوچک و ساده در نزدیکی شهر تاریخی ری بود. این شهر کوچک به دلیل موقعیت جغرافیایی مطلوب و منابع آبی فراوان، توجه شاهان قاجار را به خود جلب کرد. آقا محمدخان قاجار در سال ۱۱۶۴ خورشیدی، تهران را به عنوان پایتخت برگزید، تصمیمی که باعث رشد سریع این منطقه شد. جالب اینجاست که تا قبل از این انتخاب، حتی بسیاری از ایرانی ها نیز نام تهران را نشنیده بودند.
۲. نام “تهران” چگونه تغییر کرد؟
در گذشته، تهران با املای “طهران” نوشته می شد و این نوع نگارش تا دوران پهلوی نیز رایج بود. این تغییر در املای شهر بخشی از سیاست های مدرن سازی پهلوی بود که سعی در ساده سازی زبان فارسی داشت. همچنین برخی مورخان معتقدند که نام تهران به معنای “محل گرم” یا “دامنه گرمسیر” است که به موقعیت جغرافیایی آن اشاره دارد. این تغییر کوچک در ظاهر، بازتاب تحولی بزرگ در هویت شهر است.
۳. خیابان ولیعصر: طولانی ترین خیابان خاورمیانه
خیابان ولیعصر در زمان پهلوی اول و با نام “جاده پهلوی” ساخته شد و هدف از ساخت آن اتصال کاخ های شمالی تهران به مرکز شهر بود. این خیابان با طولی بیش از ۱۷ کیلومتر، امروزه به عنوان طولانی ترین خیابان خاورمیانه شناخته می شود. درختان چنار قدیمی این خیابان، نمادی از زیبایی تهران قدیم بودند که متأسفانه بسیاری از آن ها طی سال ها از بین رفته اند. امروز خیابان ولیعصر یکی از مهم ترین شریان های شهری و تاریخی ایران و از جاهای دیدنی تهران محسوب می شود.
۴. دارالفنون: نخستین مدرسه مدرن ایران
دارالفنون به عنوان اولین مدرسه مدرن ایران، در سال ۱۲۳۰ خورشیدی به دستور امیرکبیر تأسیس شد. این مدرسه در نزدیکی میدان توپخانه تهران ساخته شد و به سبک مدارس اروپایی طراحی شده بود. دارالفنون محل آموزش علوم جدید به جوانان ایرانی بود و معلمان خارجی بسیاری در آن تدریس می کردند. این مدرسه نه تنها در پیشرفت علمی بلکه در تحولات فرهنگی و اجتماعی ایران نقش مهمی ایفا کرد. امروز ساختمان دارالفنون یکی از جاذبه های تاریخی تهران به شمار می رود.
۵. میدان توپخانه؛ قلب تهران قدیم
میدان توپخانه یکی از قدیمی ترین میادین تهران است که در دوران ناصرالدین شاه ساخته شد. این میدان در گذشته مرکز تجمع مردم برای مراسم ها، اعلامیه ها و حتی اعدام های عمومی بود. توپخانه، با ساختمان های دولتی و مجسمه های تاریخی اش، نمادی از قدرت و اقتدار حکومت در آن زمان به شمار می رفت. امروزه این میدان با نام “میدان امام خمینی” شناخته می شود و همچنان یکی از نقاط پرتردد شهر است.
۶. نخستین بانک ایران در تهران تأسیس شد
بانک شاهنشاهی ایران، اولین بانک مدرن کشور، در دوران ناصرالدین شاه و به کمک انگلیسی ها در تهران تأسیس شد. این بانک در نزدیکی بازار تهران قرار داشت و خدماتی مانند صدور اسکناس و وام دهی را برای اولین بار در ایران ارائه کرد. ساختمان اصلی بانک هنوز هم در مرکز شهر تهران قرار دارد و یکی از میراث های تاریخی ارزشمند این شهر محسوب می شود.
۷. تهران و داستان قدیمی ترین میدان شهر
میدان ارگ، قدیمی ترین میدان تهران، در دوران صفویه ساخته شد و در دوران قاجار به مرکز حکومت تبدیل شد. این میدان در مجاورت کاخ گلستان قرار داشت و محل برگزاری جشن ها، مراسم ها و گاهی دادگاه های عمومی بود. با گسترش شهر و تغییرات شهری، میدان ارگ تغییرات بسیاری کرد اما همچنان بخشی از هویت تاریخی تهران است.
۸. برج طغرل؛ نگهبان تاریخی تهران
برج طغرل در شهرری، یکی از آثار تاریخی نزدیک تهران است که به دوران سلجوقیان بازمی گردد. این برج آجری با طراحی منحصربه فرد خود، علاوه بر کارکرد معماری، نوعی ساعت آفتابی نیز بوده است. برج طغرل نمادی از تاریخ کهن منطقه تهران است و همچنان با شکوه خود، بازدیدکنندگان را به دوران گذشته می برد.
۹. بازار تهران؛ قلب اقتصادی تاریخی
بازار تهران که از دوران صفویه شکل گرفت، یکی از قدیمی ترین و پرجنب وجوش ترین بازارهای ایران است. این بازار علاوه بر مرکزیت اقتصادی، نقش مهمی در تحولات اجتماعی و سیاسی نیز داشته است. بسیاری از اتفاقات مهم، از انقلاب مشروطه گرفته تا اعتراضات سیاسی، در این بازار شروع شده اند. هنوز هم بازار تهران یکی از نمادهای مهم تاریخ و فرهنگ پایتخت محسوب می شود.
۱۰. برج آزادی؛ نماد مدرنیته ایران
برج آزادی که در سال ۱۳۴۹ ساخته شد، یکی از نمادهای مدرنیته و معماری نوین ایران است. این برج که در ابتدا “برج شهیاد” نام داشت، به مناسبت جشن های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران طراحی و ساخته شد. ترکیب معماری سنتی ایرانی و مدرن در برج آزادی، آن را به یکی از شناخته شده ترین آثار ایران در جهان تبدیل کرده است. با وجود ساخته شدن برج میلاد تهران این برج همچنان نقطه ای نمادین در تهران باقی مانده است.
۱۱. نخستین مترو ایران؛ رؤیایی که دیر محقق شد
اگرچه ایده ساخت مترو در تهران به دوران پهلوی دوم بازمی گردد، اما این پروژه به دلایل مختلفی از جمله انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی ایران و عراق سال ها به تأخیر افتاد. نهایتاً در سال ۱۳۷۷ اولین خط متروی تهران به بهره برداری رسید. امروز اگر به نقشه متروی تهران نگاهی بی اندازید می توانید گستردگی آن در زیر شهر را به خوبی درک کنید. متروی تهران با شبکه ای بسیار گسترده، یکی از پرکاربردترین وسایل حمل ونقل عمومی در این کلان شهر است.
منبع: وبسایت مای سفر (mysafar.com)