محمد رسول‌اف، فیلم‌ساز معترض ایرانی، که ایران را ترک کرده تا فیلم جدیدش را به جهان معرفی کند و آزادانه به فعالیت خود ادامه دهد در گفتگویی اختصاصی با یورونیوز به بیان دیدگاه‌های خود پرداخته است.
آگهیجدیدترین فیلم او، «دانه انجیر معابد»، یکی از برجسته‌ترین آثار سینما در سال جاری بود. این فیلم امسال به نمایندگی از آلمان در اسکار شرکت کرده و توانسته در فهرست اولیه نامزدهای اصلی جایزه بهترین فیلم بین‌المللی قرار گیرد.
این فیلم که بر بستر اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» در سال ۱۴۰۱ روایت می‌شود، مانند آثار قبلی رسول‌اف نظیر «دستنوشته‌ها نمی‌سوزند»، «شیطان وجود ندارد» و «لرد» نگاهی انتقادی به پیامدهای زندگی تحت حاکمیت استبدادی دارد.
دانه انجیر معابد اولین نمایش جهانی خود را در جشنواره کن تجربه کرد و موفق به دریافت جایزه ویژه هیئت داوران و جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم کن شد. اما فراتر از این جوایز، داستان چگونگی حضور او در کن و خروجش از ایران تیتر اول خبرهای امسال بود.
چند روز پس از اتمام فیلم، دادگاه انقلاب ایران او را به اتهاماتی مرتبط با فیلم‌ها و فعالیت‌های پیشین‌اش به هشت سال زندان و شلاق محکوم کرد. آثار و بیانیه‌های عمومی رسول‌اف از سوی سیستم قضایی جمهوری اسلامی به‌عنوان «تبانی برای اقدام علیه امنیت کشور» تلقی شدند.
محمد رسول‌اف که از سال ۲۰۱۷ ممنوع‌الخروج شده و در طول این مدت چهار بار زندانی شده بود، سرانجام پس از دریافت یک حکم سنگین دیگر تصمیم گرفت از کشور خارج شود. او پس از ۲۸ روز عبور از مناطق کوهستانی به آلمان رسید، جایی که اکنون در تبعید زندگی می‌کند.
محمد رسول‌اف در گفت‌وگو با یورونیوز کالچر درباره سالی که زندگی او را متحول کرد و اهمیت یادآوری کار هنرمندانی که همچنان در ایران تحت سرکوب کار می‌کنند صحبت کرده است:
یورونیوز: آقای رسول‌اف، ما در طول این سال درباره خروج شما از ایران گزارش دادیم و همچنین در کن شاهد تشویق ایستاده تماشگران برای فیلم‌تان «دانه انجیر معابد» بودیم. سوال اول من این است: پس از این سال دشوار حال عمومی‌تان چطور است؟
محمد رسول‌اف: خوبم، بسیار ممنون که حال مرا می‌پرسید.
یورونیوز: بسیار تأثیرگذار بود که شما را پیش از نمایش فیلم روی فرش قرمز در کن ببینیم، در حالی که چند هفته قبل به‌طور مخفیانه از ایران خارج شده بودید. شما تصاویری از بازیگران خود را که زندانی شده یا در معرض زندانی شدن بودند، در دست داشتید. آیا از وضعیت آن‌ها خبری دارید؟
بله، با آن‌ها در ارتباط هستم. در حال حاضر، عوامل اصلی بازیگری و گروه تولید در ایران تحت بازجویی با اتهاماتی نظیر افساد فی‌الارض، اقدام علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی قرار دارند. آن‌ها به‌خاطر این اتهامات به دادگاه احضار خواهند شد.
یورونیوز: این تصاویر نشان داد که فیلم‌سازی تنها کار یک نفر نیست؛ بلکه حاصل کار گروهی از افرادی است که حاضرند برای هنر، از خود گذشتگی کنند و به خطر بیفتند.
دقیقاً همین‌طور است. در واقع روحیه‌ای که ما را به‌عنوان یک تیم گرد هم آورد، اعتراض به سانسور بود و همچنین میل شدیدی که همه ما داشتیم تا داستان یک خانواده را بدون پیروی از محدودیت‌های سانسور و با آزادی هنری بیان کنیم. اما متأسفانه رژیم همیشه به شیوه‌ای بسیار سرکوبگرانه و کنترل‌کننده واکنش نشان می‌دهد که کار را بسیار دشوار می‌کند.
با این حال، من می‌دانم که تمام فیلم‌سازانی که در شرایط سرکوب کار می‌کنند، یک روز از این محدودیت‌ها آزاد خواهند شد. همچنین مهم است که به یاد داشته باشیم امروز تعداد زیادی از فیلم‌سازان در داخل ایران با همین شرایط بسیار دشوار و همراه با سانسور کار می‌کنند؛ درست همان شرایطی که من نیز در آن کار می‌کردم.
آن‌ها این مشکلات عظیم را به زیبایی تبدیل می‌کنند. آن‌ها به‌خوبی کار می‌کنند و باید به یاد داشته باشیم که تحت شرایط بسیار سخت در حال کار هستند.
یورونیوز: واکنش جامعه بین‌المللی را چگونه دیده‌اید؟ آیا حمایت کافی از شما و کارهایتان صورت گرفته است؟ به‌ویژه در آلمان، جایی که اکنون در آن سکونت دارید.
آگهیبله، از همان ابتدا آلمان از من حمایت کرد، زیرا خانواده‌ام پیش از من در آلمان اقامت داشتند. آلمان این امکان را فراهم کرد تا از یکی از کشورهای همسایه ایران به این کشور منتقل شوم. همان‌طور که می‌دانید، فیلم من در کن به نمایش درآمد و خوشبختانه موفقیت بزرگی کسب کرد. از آن زمان موفقیت فیلم بیشتر و بیشتر شده است.
آلمان همچنین تصمیم گرفت فیلم را به‌عنوان نماینده رسمی خود برای جایزه بهترین فیلم بین‌المللی اسکار معرفی کند، که به نظر من نشانه بسیار خوبی است.
این از یک سو این نشان می‌دهد که فرهنگ بالاتر از سیاست اولویت دارد و از سوی دیگر، نوری در تاریکی می‌تاباند و با الهام‌بخشی به فیلم‌سازانی که در شرایط سرکوبگرانه در سراسر جهان کار می‌کنند این پیام را می‌دهد که برای فیلم‌های آن‌ها مخاطبانی وجود دارد.
یورونیوز: آنچه در فیلم دانه انجیر معابد برای من برجسته بود، این بود که چگونه کنترل و استبداد پشت نقاب عشق، در واقع عشقی پدرانه و خانوادگی، پنهان می‌شود.
آگهیاین مفهوم فقط به ایران مربوط نیست بلکه ارزش جهانی نیز دارد، به‌ویژه حالا که می‌بینیم مستبدین یا دیکتاتورهای جاه‌طلب تلاش می‌کنند میل خود به کنترل را در پوشش نگرانی برای رفاه شهروندان ابراز کنند.
بله. اگر عشق به تسلیم در برابر قدرت یا ایدئولوژی تبدیل شود، به‌سادگی می‌تواند به تعصب تبدیل شود و سپس به‌سرعت منجر به خشونت خواهد شد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
اگر به داستان فیلم نگاه کنیم، دو نوع تسلیم را می‌بینیم. یک نفر از روی عشق تصمیم می‌گیرد در برابر قدرت سیاسی و ایدئولوژی تسلیم شود و سپس همسر او را داریم که تصمیم می‌گیرد در برابر او تسلیم شود.
آگهیمیبینیم که این تسلیم‌ها چگونه فضایی بسیار تعصب‌آمیز ایجاد می‌کنند و به خشونت منجر می‌شوند. این داستانی خاص و در عین حال جهانی است. وفاداری برخی افراد به یک سیستم بازتابی است که می‌توان آن را درباره بسیاری از جاهای دیگر، فراتر از اتفاقاتی که در ایران می‌افتد، در نظر گرفت.
یورونیوز: امسال دومین سالگرد کشته شدن مهسا امینی است. فیلم در جریان اعتراضات اتفاق می‌افتد و یکی از آزادی‌هایی که ما در اینجا در اروپا از آن برخورداریم، این است که توانسته‌ایم این فیلم را ببینیم. همچنین فیلم ایرانی دیگری به نام «کیک محبوب من» نیز اوایل امسال در برلین به نمایش درآمد. چه واکنش‌هایی از ایرانیانی که توانسته‌اند فیلم شما را ببینند، دریافت کرده‌اید؟
مردم به‌طور زیرزمینی به فیلم من دسترسی پیدا کردند که وقتی جمهوری اسلامی به‌طور رسمی آن را تحمل نمی‌کند اجتناب‌ناپذیر است. وقتی فیلم‌های من به‌صورت بین‌المللی نمایش داده می‌شوند، ایرانیانی که مشتاق تماشای آن‌ها هستند می‌توانند از طریق اینترنت و رسانه‌های اجتماعی به آن‌ها دسترسی پیدا کنند.
این دسترسی البته فقط شامل فیلم‌های من نمی‌شود بلکه مردم بسیاری از فیلم‌های دیگر و فیلم‌های بین‌المللی را نیز از این طریق تماشا می‌کنند.
آگهیآنچه می‌توانم بگویم این است که فیلم «کیک محبوب من» در داخل ایران بسیار موفق بوده است. مردم واقعاً آن را دوست داشته‌اند. متأسفانه هنوز نمی‌توانم بگویم که وضعیت فیلم «بذر انجیر معابد» چگونه است، چون از ایران دور بوده‌ام و در حال حاضر به دست آوردن چنین بازخوردی دشوار است.
اما باید اشاره کنم که سازندگان «کیک محبوب من»، مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها، با انواع مشکلات در داخل ایران روبرو هستند. آن‌ها به‌خاطر فیلم‌هایشان از خروج از کشور منع شده‌اند و در واقع برای اتهاماتی مشابه مانند افساد فی‌الارض و ترویج فساد و فحشا تحت بازجویی قرار دارند.
این جو باعث بروز مشکلات جدیدی خواهد شد زیرا در دنیای امروز کنترل محتوا به شیوه‌ای که رژیم ایران انجام می‌دهد ممکن نیست. نتیجه این وضعیت، سرکوب بیشتر خواهد بود و کارهای زیرزمینی بیشتری ظهور خواهند کرد چون حکومت نمی‌تواند همه‌چیز را کنترل کند.
source