کاپ قاعدگی یک وسیله بهداشتی زنانه است که به شکل یک فنجان کوچک و نرم طراحی شده و در دوران قاعدگی (پریودی، عادت ماهیانه) به جای نوار بهداشتی و تامپون استفاده می‌شود. این کاپ از مواد سیلیکونی یا پلاستیکی پزشکی ساخته شده و به خاطر قابلیت استفاده مجدد، اقتصادی است و برای حفظ محیط زیست مناسب است.

نحوه عملکرد کاپ قاعدگی

کاپ قاعدگی به جای جذب خون قاعدگی، آن را در داخل محفظه لیوان مانند خود جمع‌آوری می‌کند. به این ترتیب که بعد از قرار دادن کاپ در داخل واژن، لبه‌های آن به دیواره‌های واژن چسبیده و یک مکش ایجاد می‌کند که باعث می‌شود خون در داخل کاپ جمع شود.

روش استفاده از کاپ قاعدگی

نحوه استفاده کاپ قاعدگی به صورت اصولی به شرح زیر است :

• كاپ را 5 دقيقه در آب بجوشانيد.
• كاپ را به يكی از روش‌های زير تا بزنيد.
•  زانوها را خم کرده و به حالت نیمه نشسته، کاپِ تا زده را وارد بدنتان كنيد.
• در هنگام خارج كردن كاپ به همان حالتی که روی توالت ایرانی می نشینید خم شوید، انتهای كاپ را به داخل فشار بدهيد و به آرامی به بيرون بكشيد. نگران بالارفتن کاپ نباشید زیرا در اثر جاذبه زمین، همیشه کاپ به سمت پایین حرکت می کند.
• هنگامی که برای اولین بار از کاپ قاعدگی استفاده می‌کنید، ممکن است احساس ناراحتی کنید؛ اما مرطوب کردن کاپ می تواند به تسهیل این فرآیند کمک کند. قبل از گذاشتن فنجان، لبه آن را با آب یا یک روغن پایه آب (روان کننده) چرب کنید. قرار دادن فنجان قاعدگی مرطوب و نرم بسیار راحت‌تر است.

روش درست خارج کردن کاپ قاعدگی چیست ؟

• برای بیرون آوردن درست و اصولی کاپ قاعدگی، فقط این مراحل را دنبال کنید:
•  دست های خود را کاملا بشویید.
• انگشت اشاره و شست خود را داخل واژن قرار دهید.
•  ساقه فنجان را به آرامی بکشید تا بتوانید به پایه برسید.
• پایه را فشار دهید تا مهر و موم آزاد شود و برای برداشتن فنجان به سمت پایین بکشید.
•  پس از بیرون آمدن، فنجان را در سینک یا توالت خالی کنید.

بهترین روش ضدعفونی کاپ قاعدگی چیست ؟

•  حتما در شروع هر سيكل ماهيانه و قبل از استفاده، کاپ را ده دقیقه در آب جوش بجوشانيد.
• در دوران قاعدگی، كاپ  را پس هر بار تخليه با آب سرد بشوييد و دوباره در بدن قرار دهید. نیازی به استفاده از محلول های ضدعفونی کننده نیست.
• بعد از دوران قاعدگی کاپ را با جوشاندن در یک ظرف بزرگ آب برای ۵ الی ۱۰ دقیقه ضد عفونی کنید.
• پس از هر بار استفاده کاپ را با آب گرم و صابون ملایم باید شست. برای شستن کاپ نباید صابون ‌های معطر، آنتی‌ باکتریال یا حاوی مواد شیمیایی قوی استفاده کرد. از یک مسواک نرم یا برس مخصوص برای تمیز کردن داخل کاپ استفاده شود.
• پس از شستشو، کاپ را به طور کامل خشک نموده یا می‌ توانید از یک حوله تمیز یا پارچه نخی برای خشک کردن استفاده کرد. معمول ترین روش ضدعفونی کردن کاپ قاعدگی جوشاندن آن است. کاپ را به مدت 5 تا 10 دقیقه در آب جوش قرار دهید و دقت کنید که کاپ به کف ظرف نچسبد.
• همچنین می ‌شود از محلول‌های ضدعفونی کننده مخصوص محصولات پزشکی استفاده کرد. برای نگهداری از کاپ قاعدگی می توان کاپ را در یک کیسه نخی یا ظرف در بسته در جای خشک و تمیز و دور از نور خورشید نگه داری کرد. رعایت بهداشت در هنگام استفاده از کاپ قاعدگی بسیار مهم است. با رعایت این نکات می‌توانید از کاپ خود به مدت طولانی و با خیال راحت استفاده کنید.

جنس انواع مختلف کاپ قاعدگی

کاپ های قاعدگی در طرح‌ ها، اندازه‌ ها و جنس‌ های مختلفی تولید می ‌شوند تا نیاز های مختلف افراد را برآورده کنند. انتخاب نوع مناسب کاپ به عوامل مختلفی مانند میزان خون قاعدگی، آناتومی بدن و انتخاب شخصی بستگی دارد.
از لحاظ جنسی رایج‌ ترین و محبوب ‌ترین جنس کاپ قاعدگی، سلیکونی است. سیلیکون پزشکی به دلیل نرمی، انعطاف ‌پذیری و عدم ایجاد حساسیت، گزینه مناسبی برای بسیاری از افراد است. برای کسانی که به سلیکون حساسیت دارند می توان نوع ترموپلاستیک آن را سفارش داد که جنس بسیار نرم و انعطاف‌پذیری دارد.

انواع کاپ قاعدگی از لحاظ سایز و اندازه

اندازه کوچک مناسب برای افرادی با جریان خون کم یا متوسط و برای افرادی است که زایمان طبیعی نداشته‌ اند. نوع متوسط، مناسب برای اکثریت افراد با جریان خون متوسط و نوع بزرگ مناسب برای افرادی با جریان خون ریزی زیادی دارند یا افرادی که زایمان طبیعی داشته‌اند.

انواع کاپ قاعدگی از لحاظ شکل

برخی از رایج‌ ترین شکل‌ های کاپ، کلاسیک (Classic) هستند. این شکل ساده‌ترین و رایج‌ترین نوع کاپ است و اغلب به صورت یک فنجان ساده است.
بل شکل (Bell shape)شکل دیگری از این محصول است که دارای یک قسمت گشاد در پایین و یک قسمت باریک‌ تر در بالا است و شبیه به زنگوله می باشد. بعضی از افراد با این شکل راحت ‌تر هستند.
توپی شکل (Ball shape) شکل دیگری از کاپ های قاعدگی است. این نوع کاپ دارای طراحی گرد و صاف ‌تری است و بعضی از افراد این مدل را می پسندند.
نوع دیگر کاپ، ارگونومیک (Ergonomic) است که بر اساس آناتومی بدن ساخته می شود.

انواع کاپ قاعدگی از لحاظ ساقه

ساقه کاپ قاعدگی بخشی است که برای خارج کردن کاپ از واژن استفاده می‌شود. انواع مختلفی از لحاظ مدل ساقه وجود دارد، مدل ساقه بلند که ساقه خارج از واژن قرار می‌گیرد و برای خارج کردن راحت کاپ است. مدل ساقه کوتاه (Short stem) که این نوع ساقه داخل واژن قرار می‌ گیرد و کمتر قابل مشاهده است و مدل بدون ساقه که فاقد ساقه است و برای افرادی که به ساقه حساسیت دارند یا دوست دارند کاپ کاملا داخل واژن قرار بگیرد ساخته شده است.