آگهیخالد بن سلمان، وزیر دفاع و فرستاده ویژه پادشاه عربستان در این دیدار پیام کتبی ملک سلمان بن عبدالعزیز را به آیت‌الله خامنه‌ای تحویل داد.
رسانه خبری تحلیلی امواج مدیا که مقر آن در بریتانیا است در گزارشی که شرح آن در زیر می‌آید ضمن اشاره به اهمیت این سفر به محتوای نامه پادشاه عربستان برای رهبر ایران پرداخته است.
در این گزارش آمده است که خالد بن سلمان «بالا‌ترین مقام سعودی است که پس از سرگیری روابط میان ریاض و تهران طی دو سال گذشته، به ایران سفر می‌کند. او همچنین نخستین مقام بلندپایه سعودی است که طی نزدیک به دو دهه پیش با آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، دیدار کرده است.»
بر اساس این گزارش، وزیر دفاع عربستان در این سفر حامل پیامی از سوی پادشاه عربستان سعودی بود که به گفته منابع آگاه، در آن به موضوعات کلیدی از جمله فلسطین، یمن، امنیت دوجانبه و تعامل دیپلماتیک ایران با آمریکا پرداخته شده است.
در تمام این حوزه‌ها، تحولات سال‌های اخیر باعث تغییرات چشمگیری شده که مواضع ایران و عربستان را به نزدیک‌ترین حالت در دهه‌های گذشته رسانده است.
استقبال کم‌سابقه از یک عضو ارشد خاندان سلطنتی
خالد بن سلمان آل سعود، وزیر دفاع و چهره‌ای برجسته در خاندان سلطنتی عربستان در تاریخ ۲۸ فروردین (۱۷ آوریل) به دیدار آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران رفت و نامه‌ای شخصی از سوی پدرش، ملک سلمان بن عبدالعزیز را تحویل او داد.
این اولین بار نیست که یک عضو ارشد خاندان سعودی با مقام ایرانی دیدار می‌کند. پیش از این، آیت‌الله خامنه‌ای در سال‌های ۱۹۹۷، ۱۹۹۹ و ۲۰۰۶ به ترتیب با شاهزاده عبدالله بن عبدالعزیز (ولیعهد وقت و بعدها پادشاه)، شاهزاده سلطان بن عبدالعزیز (وزیر دفاع) و شاهزاده سعود الفیصل (وزیر خارجه) ملاقات کرده بودند.
اما دیدار با خالد بن سلمان از این جهت حائز اهمیت است که اولین تماس سطح بالا پس از عادی‌سازی روابط دو کشور در سال ۲۰۲۳ محسوب می‌شود و نشان‌دهنده شتاب فزاینده در روابط دوجانبه است.
پس از این ملاقات، هر دو طرف پیام‌های مثبتی در فضای مجازی منتشر کردند. آیت‌الله خامنه‌ای دریافت نامه پادشاه سلمان را تأیید و ضمن استقبال از این دیدار، تأکید کرد: «روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به نفع هر دو کشور است.» وی افزود: «بهتر است برادران منطقه غرب آسیا به جای وابستگی به دیگران، با هم همکاری داشته باشند.»
از سوی دیگر، خالد بن سلمان در توئیتی نوشت: «نامه‌ای از سوی خادم حرمین الشریفین تقدیم کردم و سلام‌های پادشاه را انتقال دادم. در مورد روابط دوجانبه و موضوعات مورد علاقه مشترک گفت‌وگو کردیم.»
محتوای نامه پادشاه سعودی
نامه پادشاه عربستان به رهبر ایران در شرایط حساسی ارسال شده است؛ زمانی که تنش‌های تهران و تل‌آویو اوج گرفته و مذاکرات ایران و آمریکا نیز با سرعت در جریان است.
بر اساس اطلاعات منابع مطلع لحن و محتوای نامه حاکی از تمایل واضح ریاض برای تعمیق و گسترش روابط با تهران است.
همچنین گفته می‌شود که پادشاه عربستان در این نامه از مذاکرات ایران و آمریکا حمایت کرده و جمهوری اسلامی را به پیگیری توافقی که به اعتقاد وی به نفع ثبات منطقه‌ای خواهد بود، تشویق کرده است.
این موضع از تغییری چشمگیر نسبت به سال ۲۰۱۵ حکایت دارد؛ زمانی که عربستان به شدت منتقد توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی (از جمله آمریکا) بود. گفتنی است که ترامپ سال ۲۰۱۸ به صورت یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند، در حالی که تنش میان ایران و عربستان نیز به اوج خود رسیده بود.
منابع آگاه همچنین به امواج مدیا گفته‌اند که ریاض پیشنهاد میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن را مطرح کرده تا بدین طریق از روند دیپلماتیک جاری میان دو کشور در عمان حمایت کند.
آگهیاین رسانه همچنین به نقل از منابع آگاه مدعی شده است که خالد بن سلمان در گفتگو با آیت‌الله خامنه‌ای، امکان میزبانی دیداری غیررسمی بین مقامات آمریکایی و ایرانی در جریان سفر آتی ترامپ به ریاض در ماه آینده را مطرح کرده است.
با این حال، منابع سیاسی به امواج.میدیا گفته‌اند که در حال حاضر در تهران چنین تمایلی برای ملاقات مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اصلاح‌طلب ایران با دونالد ترامپ، همتای آمریکایی‌اش وجود ندارد.
بنا به آنچه در این گزارش آمده ، پادشاه عربستان در بخش دیگری از نامه خود به آیت‌الله خامنه‌ای، ایران را ترغیب کرده است تا از نفوذ خود برای مهار جنبش انصارالله یمن (شبه‌نظامیان حوثی یمن) و کاهش تنش‌ها در دریای سرخ استفاده کند؛ اقدامی که می‌تواند در تسریع گفت‌وگوهای ایران و آمریکا مفید واقع شود.
موضوع یمن و فلسطین
حملات دریایی حوثی‌ها از اکتبر ۲۰۲۳ باعث شده است شرکت‌های بزرگ کشتیرانی مسیر کشتی‌های خود را در دریای سرخ تغییر دهند. بسیاری از کشتی‌ها اکنون به جای استفاده از کانال سوئز، از اطراف دماغه امید نیک عبور می‌کنند.
آگهیدر موضوع فلسطین، ملک سلمان بن عبدالعزیز بار دیگر بر موضع همیشگی عربستان سعودی تاکید کرده است:
ریاض بدون راه حلی عادلانه که ضامن تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی باشد، روابط خود را با اسرائیل عادی نخواهد کرد.
منابع مطلع از تحولات اخیر در تهران همچنین به امواج مدیا گفته‌اند که این اعلام‌موضع با استقبال ایران روبه‌رو شده است؛ کشوری که در سال‌های اخیر از روند عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با اسرائیل نگران و ناامید بوده است.
پیشنهاد پیمان امنیتی دوجانبه
همچنین گفته می‌شود ملک سلمان به درخواست دیرینه ایران برای یک پیمان امنیتی دوجانبه پاسخ مثبت داده است. به گفته منابع مطلع، پادشاه سعودی رویکردی تدریجی برای ایجاد همکاری امنیتی پیشنهاد داده و خواهان شروع با گام‌های ابتدایی و افزایش تدریجی هماهنگی‌ها شده است.
آگهیاین موضع نتیجه روند گفت‌وگوهای رسمی است که چند سال پیش آغاز شد. پیش از توافق عادی‌سازی روابط با میانجی‌گری چین در سال ۲۰۲۳، مقامات ایرانی و سعودی پنج دور مذاکره در عراق داشتند که نویسنده گزارش مدعی است به عنوان عضو هیئت عراقی در آن حضور داشته است. نتیجه اولیه این گفت‌وگوها، آغاز مذاکره امنیتی سطح پایین در عمان بود که در آن مقامات اطلاعاتی دو کشور به بررسی تهدیدات مشترک و راه‌های افزایش ثبات منطقه‌ای پرداختند.
تأکید بر مقابله با چالش‌ها و وحدت منطقه‌ای
در این چارچوب، هر دو طرف در مذاکرات اخیر تهران بر اهمیت تقویت روابط برای مقابله با چالش‌های مشترک و مقابله با اهداف طرف‌های ثالث که به دنبال تضعیف وحدت منطقه‌ای هستند، تأکید کردند.
این دیدگاه در توییتی به نقل از آیت‌الله خامنه‌ای نیز بازتاب یافت: «آنچه درباره بهره‌برداری رژیم صهیونیستی (اسرائیل) از اختلاف میان کشورهای منطقه اشاره کردید، درست است. باید بر انگیزه‌های خصمانه آن‌ها غلبه کنیم.»
چشم‌انداز آینده
گزارش امواج مدیا در پایان نتیجه‌گیری می‌کند که پیشرفت چشمگیر در روابط ایران و عربستان نویدبخش آینده‌ای روشن برای همکاری دوجانبه است، به‌ویژه با توجه به تغییر موضع عربستان که پیش‌تر از مخالفان سرسخت گفت‌وگوهای ایران و آمریکا بود و اکنون به سمت تعامل و تفاهم حرکت می‌کند.
آگهیدر این میان نویسنده برای ترسیم چشم‌انداز مثبت روابط دو کشور ایران و عربستان در آینده به چند نکته اشاره کرده است:
نخست، فضای گفت‌وگو و تفاهم میان دو کشور به طور چشمگیری بهبود یافته و اختلافات مذهبی و رقابت‌های گذشته جای خود را به رویکردی سازنده‌تر داده است که زمینه را برای همکاری منطقه‌ای گسترده‌تر فراهم آورده است.
دوم، آتش‌بس در یمن و تحولات سیاسی در سوریه و لبنان موجب کاهش تنش‌های منطقه‌ای شده و به تهران و ریاض این امکان را داده تا بر تقویت روابط در حوزه‌های امنیتی، اقتصادی و دیپلماتیک تمرکز کنند.
سوم، شکل‌گیری نظم جدید چندقطبی و نقش‌آفرینی قدرت‌هایی مانند چین و روسیه، ایران و عربستان را به همکاری نزدیک‌تر برای حفظ منافع و نفوذ منطقه‌ای سوق داده است. این روندها در اظهارات اخیر سفیر ایران در عربستان نیز منعکس شده و بر آغاز فصل جدیدی از روابط و فاصله گرفتن از گذشته پرتنش تأکید شده است.
آگهیدر نهایت، حمایت آشکار عربستان از مذاکرات هسته‌ای و استقبال سایر کشورهای منطقه از گفت‌وگوهای ایران و آمریکا نشان می‌دهد که رویکرد منطقه‌ای به سمت کاهش تنش و دیپلماسی حرکت کرده و جایگزین فضای تقابلی گذشته شده است.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
source