آگهیارتش پاکستان بامداد شنبه از آزمایش یک موشک بالیستیک سطح‌به‌سطح با برد ۴۵۰ کیلومتر خبر داد. این آزمایش که به‌گفته مقام‌های نظامی برای «اطمینان از آمادگی عملیاتی نیروها و بررسی پارامترهای فنی» انجام شده، واکنشی روشن به تنش‌های رو به افزایش با هند پس از حمله مرگبار ۲۲ آوریل در کشمیر است؛ حمله‌ای که ۲۶ گردشگر، عمدتاً از جامعه هندو، را به کام مرگ کشاند و دهلی نو انگشت اتهام را به سوی اسلام‌آباد نشانه رفت؛ اتهامی که پاکستان آن را به‌شدت رد کرده است.
افزایش تنش در روزهای اخیر در سایر زمینه‌ها هم مشاهده شده است. هند معاهده تقسیم آب رود سند (ایندوس) را به حالت تعلیق درآورده، پروازهای پاکستانی را از حریم هوایی خود منع کرده و سطح روابط دیپلماتیک را کاهش داده است.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
پاکستان نیز در واکنش، دیپلمات‌های هندی را اخراج کرده و حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای هندی بسته است. همزمان، تبادل آتش در خطوط مرزی کشمیر شدت گرفته و بیم آن می‌رود که اشتباهی کوچک، آتشی بزرگ را شعله‌ور کند.
در این شرایط حساس، آزمایش موشکی پاکستان تنها یک نمایش نظامی نیست، بلکه پیامی آشکار به هند و جهان است: آمادگی دفاعی اسلام‌آباد پابرجاست، و در صورت نیاز، واکنش نظامی می‌تواند بخشی از گزینه‌ها باشد.
آیا خطر جنگ هسته‌ای واقعی است؟
از آنجا که هر دو کشور دارای زرادخانه‌های هسته‌ای هستند و هیچ کدام نیز عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) نیستند، هر گونه تشدید تنش‌ها نگرانی‌های جهانی را برمی‌انگیزد.
آن گونه که خبرگزاری آسوشیتدپرس در تحلیلی نوشته است، هند رسماً سیاست «عدم استفاده نخست» (No First Use) از سلاح هسته‌ای را دنبال می‌کند، در حالی که دکترین هسته‌ای پاکستان انعطاف‌پذیرتر است و در شرایط تهدید وجودی، امکان استفاده نخست را نیز در نظر می‌گیرد.
هند حدود ۱۵۰ و پاکستان حدود ۱۶۰ کلاهک هسته‌ای دارد. هند به توسعه زرادخانه خود ادامه می‌دهد و پاکستان با داشتن کلاهک‌های بیشتر و به دلیل راهبرد خاص خود در استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، ممکن است خطرات بیشتری ایجاد کند.
اگرچه سناریوی جنگ تمام‌عیار هسته‌ای بعید و فاجعه‌بار تلقی می‌شود، اما خطر آن زمانی افزایش می‌یابد که ارتباطات دیپلماتیک قطع شود، یا یک درگیری مرزی به سرعت از کنترل خارج گردد. در چنین فضایی، قدرت‌های جهانی به‌شدت نگران اشتباهات محاسباتی هستند؛ اشتباهاتی که در تاریخ روابط دو کشور بی‌‌پیشینه نبوده است.
سناریوهای پیش رو
پاکستان از متحدان خود در خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات خواسته که میانجی‌گری کنند. سازمان ملل متحد نیز با انتصاب فرستاده ویژه، تلاش‌هایی برای آغاز گفت‌وگوهای صلح انجام داده است. در این چارچوب، اگر هر دو کشور تحت فشار بین‌المللی دست به خویشتنداری بزنند، شاید مسیر تنش‌زدایی هموار شود.
از سوی دیگر، با توجه به تبادل آتش در کشمیر و آماده‌باش‌های مرزی، خطر درگیری محدود نظامی در روزها یا هفته‌های آینده محتمل است. حملات هدفمند، حملات هوایی کوتاه‌مدت یا درگیری‌های زمینی در مناطق مرزی می‌توانند بدون ورود به سطح جنگ تمام‌عیار، انجام شوند. اما مرز میان «درگیری محدود» و «افزایش بی‌مهار تنش» بسیار باریک است.
اگر یکی از طرفین ضربه‌ای سهمگین وارد کند، یا در پاسخ به تهدیدهای مستقیم اقدام نظامی گسترده‌ای صورت گیرد، سناریوی درگیری گسترده با مشارکت نیروهای سه‌گانه ارتش ممکن است محقق شود. چنین درگیری‌ای نه تنها جان هزاران انسان را به خطر می‌اندازد، بلکه ثبات ژئوپولیتیک جنوب آسیا را برای سال‌ها تهدید خواهد کرد.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
پیامدهای انسانی، اقتصادی و سیاسی
در صورت تشدید درگیری‌ها، پیامدهای اقتصادی برای هر دو کشور سنگین خواهد بود. پاکستان که با بحران‌های مالی دست‌وپنجه نرم می‌کند، ممکن است در پرداخت بدهی‌ها یا حفظ ثبات ارزی دچار مشکل شود.
از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد رو به رشد هند نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. همچنین، خشونت‌های فرقه‌ای در مناطق مرزی و فشار بر اقلیت‌های مذهبی می‌تواند وضعیت حقوق بشر را وخیم‌تر کند.
آگهیاکنون جامعه بین‌المللی باید بیش از همیشه فعالانه وارد عمل شود تا راه‌حلی پایدار برای کاهش تنش میان دو کشور هسته‌ای جنوب آسیا بیابد.
source