آگهی

به گزارش خبرگزاری فرانسه، اختلال گسترده جی‌پی‌اس از زمان حملات ۱۲ روزه اسرائيل در ماه ژوئن تاکنون همچنان گریبان‌گیر کاربران ایرانی است و خیابان‌های تهران را برای رانندگان تاکسی‌های اینترنتی به هزارتویی گیج‌کننده تبدیل کرده است.

یک راننده ۳۵ ساله گفت: «چندین هفته است که نمی‌توانم کار کنم. اکثر وقت من صرف پرسه‌زنی‌های بی‌وقفه می‌شود.»

ستار هاشمی، وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی ایران روز ۲۳ ژوئيه (اول مرداد) ضمن تایید گزارش‌های مبنی بر این اختلالات گفت: «این اختلالات عمدتا ناشی از شرایط خاص جنگی کشور است و هدف آن، حفاظت از جان هموطنان در برابر تهدیدات دشمن است.»

آقای هاشمی همچنین گفت که با توجه به استفاده اسرائيل از اطلاعات مکانی برای طراحی عملیات، « مراجع ذی‌صلاح امنیتی و اطلاعاتی تصمیم به اعمال محدودیت‌هایی در سرویس جی‌پی‌اس گرفته‌اند.»

به گزارش خبرگزاری فرانسه،‌ موشک‌ها، پهپادها و راکت‌ها غالبا از جی‌پی‌اس یا فناوری‌های مشابه که موقعیت‌یابی را بر اساس سیگنال‌های چندین ماهواره انجام می‌دهند، برای یافتن اهداف خود استفاده می‌کنند.

اگرچه ایران سال‌هاست که در اطراف مراکز حساس نظامی اقدام به ایجاد پارازیت یا جعل سیگنال جی‌پی‌اس می‌کند، اما اختلال‌های اخیر گسترده‌ترین و طولانی‌ترین نوع آن به شمار می‌رود.

میزان خسارتی که این تمهیدات به کسب‌و‌کارهای ایرانی وارد کرده، همچنان نامشخص است و معلوم نیست که این اختلالات تا چه‌زمانی گریبان‌گیر ایرانیان خواهد بود. این درحالی است که فعالیت اپلیکیشن‌های تاکسی اینترنتی چون «اسنپ» و «تپسی»، پلتفرم‌های تحویل کالا و حتی خدمات پایه نقشه‌خوانی همچون «گوگل‌مپ» و «نشان» تحت تاثیر این اختلال‌ها قرار گرفته‌ است.

بنابر این گزارش، در بسیاری مناطق، به‌ویژه در تهران، موقعیت کاربران بر روی نقشه صدها کیلومتر دورتر از موقعیت واقعی آن‌ها نمایش داده می‌شود.

یک راننده «اسنپ» که اصلاتا اهل لرستان است و با کوچه و خیابان‌های پایتخت چندان آشنا نیست، گفت: «برای حرکت در شهر یا باید حافظه قوی برای مسیرها داشته باشید یا از قبل با شهر آشنا باشید. فقط مسافرانی را سوار می‌کنم که خودشان مسیر را بلد باشند.»

او افزود که این موضوع درآمدش را به شدنت کاهش داده است.

خسارات جانبی

جواد عامل، مدیرعامل اپلیکیشن مسیریاب «نشان» اوایل ماه اوت گفت که سال‌هاست اختلال‌های روزانه ناشی از جعل موقعیت (GPS Spoofing) به ویژه در تهران ادامه دارد. او با این حال افزود که اختلال کنونی جی‌پی‌اس کاربران فعال روزانه «نشان» و ۲۰ درصد از مسیریابی از طریق این اپلیکیشن را کاهش داده است.

او گفت: «این اختلال‌ها روی زندگی مردم خیلی اثر گذاشته است. مردم ۱۲ روز جنگ و کمی بعد از آن را می‌توانستند درک کنند که با شرایط خاص روبه رو هستیم، البته به معنی تایید اینکه این اختلال واقعا کارکرد داشته یا نه نیست، اما ما مدت زیادی است که با بحث جعل جی‌پی‌اس درگیر هستیم.»

آقای عامل همچنین گفت که این اختلالات می‌تواند به بحران اقتصادی منجر شود و افزود: «ما پیام‌های بسیاری از کاربرانمان دریافت می‌کنیم، به طور مثال خانمی تماس گرفته بود و گریه می‌کرد که همسرش و خودش به عنوان راننده تاکسی آنلاین فعالیت می‌کنند و مسیریابی در این شرایط برایشان سخت شده است.»

محمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات جمهوری اسلامی ایران این اختلالات را «پرهزینه و احتمالا کم‌فایده» دانست و گفت: «اختلال گسترده جی‌پی‌اس در کل سطح شهر، زندگی عادی مردم را مختل کرده و راهی پرهزینه و احتمالا کم فایده ا‌ست.»

او افزود: «هدایت‌کننده و سازنده ریزپرنده‌ها کم‌بهره هوشی نیستند. محتمل نیست اگر جی‌پی‌اس مختل شد؛ آن‌ها همچنان وفادار به GPS مختل بمانند.»

ایران به دنبال جایگزین جی‌پی‌اس

احسان چیت‌ساز، معاون وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با روزنامه هم‌میهن با اشاره به تاثیر چشمگیر اختلالات جی‌پی‌اس بر زندگی مردم گفت: «جی‌پی‌اس پیشرفته است اما یک حقیقت تلخ وجود دارد؛ کنترل کامل آن در دست وزارت دفاع آمریکا است. این یعنی هرگونه اختلال منطقه‌ای، اختلال عمدی یا کاهش کیفیت خدمات می‌تواند کاملاً تصمیمی سیاسی باشد.»

او افزود: «باید بدانیم جی‌پی‌اس یک سرویس رایگان اما با قید و بند است، چون دشمن هم از این سیستم استفاده می‌کند.»

آقای چیت‌ساز با اشاره به گزینه‌های جایگزین جی‌پی‌اس گفت: «برخی از مواقع اختلالاتی توسط سیستم‌های داخلی بر روی این سیستم ایجاد می‌شود و همین مسئله ما را به سمت گزینه‌های جایگزین مانند بیدو (BeiDou) سوق داده است.»

سامانه ناوبری «بیدو»، جایگزین چینی جی‌پی‌اس، از سال ۲۰۲۰ به طور کامل عملیاتی شد و اکنون در حال تبدیل شدن به رقیب جهانی برای جی‌پی‌اس آمریکایی است.

با این حال به گفته کارشناسان، جایگزینی جی‌پی‌اس امری پیچیده خواهد بود.

امیر رشیدی، کارشناس امنیت سایبری گروه «میان» در آمریکا گفت: «این کار مستلزم تغییرات زیرساختی گسترده و پرهزینه است.»

او افزود که ایران در حال حاضر «در فضای سایبری بسیار آسیب‌پذیر» است.