تاریخ انتشار
۳۰/۱۱/۲۰۲۵ – ۸:۰۰ ‎+۱ گرینویچ

پستانداران دریایی در برابر بار مواد شیمیایی سمیِ ماندگار مصون نیستند، حتی اگر زیر سطح اقیانوس زندگی کنند.

پژوهش تازه‌ای که در نشریه Science of the Total Environment منتشر شده، درباره سلامت بلندمدت گونه‌های دریایی زنگ خطر را به صدا درآورده است؛ پس از آنکه در دلفین‌ها و نهنگ‌های اعماق دریا سطح «بی‌سابقه‌ای» از آلودگی مواد پلی‌فلوروآلکیل (PFAS) مشاهده شد.

این‌ها مواد شیمیایی ساخته دست انسان هستند که در اقلامی مانند پارچه‌های ضد لکه، ظروف نچسب و بسته‌بندی مواد غذایی یافت می‌شوند. به‌دلیل اینکه تجزیه طبیعی‌شان هزاران سال طول می‌کشد، اغلب به‌عنوان «مواد شیمیایی ماندگار» شناخته می‌شوند.

«هیچ جایی برای پنهان‌شدن از PFAS نیست»

درحالی‌که بسیاری تصور می‌کنند خانه‌ای در اعماق دریا از PFAS، محافظت می‌کند، دانشمندان دریافتند که خودِ زیستگاه‌ها در واقع شاخص ضعیفی برای پیش‌بینی سطح غلظت هستند.

این پس از آن بود که دانشمندان بافت‌های ۱۲۷ جانور از ۱۶ گونه نهنگ‌های دندان‌دار و دلفین‌ها را در آب‌های نیوزیلند تحلیل کردند. این شامل دلفین‌های پوزه‌بطری و نهنگ‌های عنبرِ غواصِ اعماق نیز می‌شد.

برای هشت گونه از ۱۶ گونه، از جمله دلفین هکتور بومی نیوزیلند و سه گونه از نهنگ‌های نوک‌دار، این نخستین ارزیابی PFAS در جهان بود.

دکتر کاترینا پیترز، بوم‌شناس دریایی و سرپرست پژوهش در آزمایشگاه بوم‌زیست مهره‌داران دریایی دانشگاه وولونگونگ (UOW)، توضیح می‌دهد که این جانوران انتخاب شدند زیرا نهنگ‌ها و دلفین‌ها اغلب «گونه‌های شاخص» به‌شمار می‌روند که زیست‌بوم‌شان را بازتاب می‌دهند.

پیترز افزود: «انتظار داشتیم گونه‌هایی که عمدتا در آب‌های عمیق تغذیه می‌کنند، مانند نهنگ‌های عنبر، آلودگی PFAS کمتر از گونه‌های ساحلی مانند دلفین‌های هکتور داشته باشند که به منابع آلودگی نزدیک‌ترند.»

پیترز گفت: «تحلیل‌های ما نشان می‌دهد که این‌طور نیست. واقعا انگار هیچ جایی برای پنهان‌شدن از PFAS وجود ندارد.»

«تهدیدی» برای تنوع‌زیستی دریایی

دامنه آسیبی که آلودگی PFAS می‌تواند به حیات‌وحش وارد کند هنوز مشخص نیست اما پژوهشگران هشدار داده‌اند که ممکن است سامانه‌های ایمنی و تولیدمثل آن‌ها را مختل کند.

در سال ۲۰۲۲، پژوهشگران در آلیگاتورهایی که در آب‌های آلوده کارولینای شمالی زندگی می‌کنند، اختلالات خودایمنی مشابه لوپوس یافتند.

در انسان‌ها، PFAS اکنون بدن تقریبا همه اروپایی‌ها از جمله کودکان و زنان باردار را آلوده کرده و با طیفی از مشکلات مانند سرطان، ناباروری، بیماری تیروئید و تضعیف سامانه ایمنی مرتبط است.

هم‌نویسنده این مطالعه دکتر فردریک سالتره، پژوهشگر دانشگاه فناوری سیدنی (UTS) و موزه استرالیا، افزود: «حتی گونه‌های دور از ساحل و غواصِ اعماق نیز در معرض سطوح مشابه PFAS قرار دارند و این نشان می‌دهد که آلودگی گسترده، تشدیدشده با فشارهای ناشی از تغییرات‌اقلیمی، تهدیدی رو‌به‌رشد برای تنوع‌زیستی دریایی ایجاد می‌کند.»

این مطالعه نتیجه می‌گیرد که اکنون برای درک پیامدهای مواجهه افراد و جمعیت‌ها با PFAS به تحقیقات بیشتری نیاز است.