آگهی

در آرژانتین هم خاویر میلی رئیس‌جمهور این کشور تصمیم دارد این سازمان وابسته به سازمان ملل را ترک کند، در حالی که نخست‌وزیر مجارستان، ویکتور اوربان، به‌طور علنی احتمال خروج را مطرح کرده است. در ایتالیا نیز سیاستمداران راست‌گرا و وزیر بهداشت این کشور بر سر ادامه عضویت یا خروج از WHO اختلاف‌نظر دارند.

با این حال، این رهبران ممکن است متوجه شوند که ترک سازمان جهانی بهداشت چندان هم ساده نیست، چراکه چارچوب قانونی این سازمان که در سال ۱۹۴۶ پایه‌گذاری شده، خروج از آن را دشوار کرده است.

استیون سالومون، مشاور ارشد حقوقی WHO در این‌باره به یورونیوز می‌گوید: «نمی‌توان گفت که این فرآیند ساده و بی‌دردسر است.»

تقریباً تمام کشورهای جهان عضو سازمان جهانی بهداشت هستند. هنگام عضویت، آن‌ها سندی را امضا کرده‌اند که نقش و مسئولیت‌های این سازمان را مشخص می‌کند؛ از جمله کمک به دولت‌ها در بهبود خدمات بهداشتی و تلاش برای ریشه‌کن کردن بیماری‌ها.

این سند، که یک معاهده بین‌المللی محسوب می‌شود، هیچ بندی برای خروج اعضا در نظر نگرفته است. سالومون توضیح می‌دهد که دلیل این موضوع، نگاه تدوین‌کنندگان معاهده به مقوله بهداشت جهانی بوده است؛ آن‌ها معتقد بودند که مسائل سلامت باید تا حد ممکن به‌صورت فراگیر و جهانی مدیریت شوند.

استفانی داگرون، استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه ژنو که در زمینه قوانین سلامت جهانی تخصص دارد، در این‌باره به یورونیوز می‌گوید: «هدف این بود که سازمان جهانی بهداشت، نهادی کاملاً جهانی و فراگیر باشد.»

با این حال، زمانی که آمریکا در سال ۱۹۴۸ به سازمان جهانی بهداشت پیوست، برای خود این حق را محفوظ نگه داشت که در صورت تمایل از آن خارج شود. شرطی که دیگر کشورها پذیرفتند اما برای خود چنین بندی را در نظر نگرفتند.

این موضوع می‌تواند خروج آرژانتین و سایر کشورهایی که قصد ترک این سازمان را دارند، از نظر حقوقی پیچیده‌تر کند.

اما پدرو ویارئال، کارشناس قوانین سلامت جهانی در اندیشکده آلمانی امور بین‌المللی و امنیتی، در گفت‌وگو با یورونیوز می‌گوید: «اینکه یک معاهده بین‌المللی بندی برای خروج اعضا نداشته باشد، به این معنا نیست که کشورها نمی‌توانند از آن خارج شوند. یکی از معاهدات قرن بیستم کنوانسیون وین ۱۹۶۹سرنخ‌هایی درباره این موضوع ارائه می‌دهد. طبق این معاهده، اگر کشوری بخواهد از یک معاهده بین‌المللی که بندی برای خروج ندارد کناره‌گیری کند، باید حداقل یک سال زودتر به‌طور رسمی اعلام کند.»

این مسئله می‌تواند فرآیند خروج آرژانتین و سایر کشورها از WHO را طولانی‌تر کند.

خروج کامل یا «عضویت غیرفعال»؟

کشورهایی که به دنبال خروج از سازمان جهانی بهداشت هستند، شاید مجبور نباشند تمام درها را پشت سر خود ببندند.

در حالی که تصمیم آمریکا برای خروج از WHO پیامدهای گسترده‌ای داشت، اما این اتفاق کاملاً بی‌سابقه نبود. برای مثال، اتحاد جماهیر شوروی پیشین در سال ۱۹۴۹ این سازمان را ترک کرد اما در سال ۱۹۵۶ دوباره به آن پیوست.

با این حال، WHO خروج شوروی را ترک رسمی سازمان تلقی نکرد، بلکه آن را در وضعیت «عضویت غیرفعال» در نظر گرفت.

سالومون در این‌باره می‌گوید: «امروز این پرسش که آیا خروج از WHO ممکن است یا نه، و اگر ممکن باشد، تحت چه شرایطی و چگونه اجرا خواهد شد، مسئله‌ای است که به تفسیر قوانین بستگی دارد.»

ویارئال نیز معتقد است مشخص نیست که سازمان جهانی بهداشت چگونه می‌تواند «وضعیت غیرفعال» را برای کشورهایی که قصد خروج دارند، تعریف کند. کشورهایی که در حال حاضر در نوعی «برزخ» قرار گرفته‌اند.

آگهی

اما اگر چنین وضعیتی پذیرفته شود، این کشورها در آینده ممکن است بتوانند بدون نیاز به طی کردن تمامی مراحل رسمی، از جمله تصویب مجدد اساسنامه سازمان، دوباره به آن بپیوندند. البته تعهدات مالی این کشورها به WHO موضوع دیگری است.

تمام کشورهای عضو موظف به پرداخت حق عضویت سالانه هستند و آمریکا تا کنون بزرگ‌ترین تأمین‌کننده مالی این سازمان بوده است؛ اما ویارئال می‌گوید که اگر کشوری «غیرفعال» شود و از پرداخت حق عضویت خودداری کند، «حق رأی» در مجمع جهانی بهداشت (نشست سالانه‌ای که کشورها در آن تصمیمات کلیدی را برای WHO اتخاذ می‌کنند) را از دست خواهد داد.

این کشورها همچنین ممکن است از پروژه‌های سلامت جهانی محروم شوند که به گفته ویارئال، می‌تواند مهم‌ترین پیامد خروج برای کشورهایی مانند آرژانتین و مجارستان باشد.

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

آگهی

سالومون تأکید می‌کند که هرگونه بحث درباره خروج از سازمان جهانی بهداشت باید در «مجمع جهانی بهداشت» مطرح شود؛ نشستی که قرار است جلسه بعدی خود را در ماه مه برگزار کند.