سوختگی درجه چهار (Fourth-degree burns) یکی از شدیدترین حالات سوختگی است که به عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها، اعصاب، عروق خونی و استخوان‌ها آسیب می‌رساند. این نوع سوختگی را نمی‌توان در خانه مداوا کرد و به اقدامات اورژانسی نیاز دارد.

شاید شما تاکنون درجه‌بندی سطح سوختگی را تا سه شنیده باشید و آن را بدترین نوع سوختگی با شدت آسیب زیاد بدانید. اما باید بگوییم سوختگی درجه 4 با آسیب به استخوان و مفاصل شدیدترین نوع این عارضه است که می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. 

اغلب افراد دچار این نوع سوختگی باید هفته‌ها در بیمارستان بستری باشند تا با انجام جراحی‌های ترمیمی بتوانند سلامت و عملکرد طبیعی بافت آسیب دیده را به دست آورند. اگر شما هم کنجکاو شده‌اید بیشتر درباره سوختگی درجه چهار بدانید، تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید که می‌خواهیم علت، علائم و روش درمان آن را مورد بررسی قرار دهیم.

سوختگی درجه چهار چیست؟

به‌طور کلی سوختگی از سطح پوست آغاز می‌شود و بسته به شدت آن در لایه‌های زیرین نفوذ می‌کند. سوختگی درجه 4 یکی از شدیدترین حالت‌های سوختگی است که از سطح پوست آغاز و به سمت بافت‌های دیگر مانند عضلات، رباط‌ها، تاندون‌ها، اعصاب، عروق خونی و استخوان‌ها گسترش می‌یابد. 

در این نوع سوختگی تمام بافت‌های زیرین پوست دچار آسیب‌دیدگی شدید می‌شوند و فرد در اغلب موارد به دلیل آسیب جدی به اعصاب ممکن است دردی احساس نکند. 

در زیر می‌توانید عکس سوختگی درجه 4 را مشاهده کنید:

خوب است بدانید سوختگی درجه 4 می‌تواند در صورت عدم درمان به‌موقع باعث بروز عوارض جبران‌ناپذیر شود. اگر نمی‌دانید سوختگی شما در کدام درجه‌بندی قرار دارد، مشاوره تلفنی با بهترین دکتر پوست آنلاین درمانکده به شما کمک می‌کند.

بیشتر بدانید:سوختگی درجه یک چیست؟

بررسی نشانه‌های سوختگی‌های درجه ۴ 

برخلاف سوختگی‌های درجه‌بندی یک یا 2 این نوع سوختگی دردناک نیست. زیرا شدت زیاد سوختگی درجه چهار باعث شده اعصابی که مسئول ارسال سیگنال‌های درد به مغز هستند، از بین بروند. این آسیب به اعصاب بدن سطح سوختگی را خطرناک‌تر می‌کند. 

زیرا شما درد را احساس نمی‌کنید و ممکن است اتفاق بدتری رخ دهد. در مورد علائم سوختگی درجه چهار می‌توان گفت که ابتدا متوجه ظاهری زغالی در سطح آسیب دیده می‌شوید. در برخی مواقع رنگ آن سفید خواهد بود که نشانگر در معرض دید بودن استخوان و بافت عضلانی است. 

به‌طور کلی علائم عبارت‌اند از:

• ظاهر سیاه در ناحیه آسیب‌دیده
• نمایان شدن استخوان و بافت عضلانی
• عدم احساس درد
• ایجاد اسکار در روند بهبود
• ایجاد برجستگی در لایه‌هایی از پوست و بافت مرده

علل سوختگی درجه چهار را بشناسید!

این نوع سوختگی اغلب بر اثر تصادفات منجر به آتش‌سوزی وسیله نقلیه، حوادث شدید کاری یا انفجارها ایجاد می‌شود. شایع‌ترین انواع سوختگی درجه 4 شامل موارد زیر است:

سوختگی حرارتی

این نوع سوختگی‌های درجه 4 بر اثر آتش، آب جوش، بخار یا برخورد با جسم گرم ایجاد می‌شود. جوش‌های ناشی از مایعات داغ شایع‌ترین منبع سوختگی درجه چهار در کودکان است. اما بزرگسالان معمولا این درجه‌بندی از سوختگی حرارتی را با شعله‌های باز مانند آتش تجربه می‌کنند.

سوختگی شیمیایی

اسیدها و سایر مواد شیمیایی سمی از عوامل سوختگی درجه چهار به‌شمار می‌آیند. این نوع مواد شیمیایی می‌توانند سوختگی را بسیار شدیدتر کنند و به آسیب استخوانی منجر شوند.

سوختگی الکتریکی

اگر سوختگی ناشی از شوک الکتریکی یا یک عنصر گرمایشی داغ باشد به آن سوختگی بر اثر عامل الکتریکی می‌گویند. این نوع سوختگی در محل ساخت‌وساز یا محیط‌های صنعتی بسیار شایع است.

سوختگی ناشی از تشعشع

در صورت قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور خورشید یا آفتاب سوختگی شدید ایجاد می‌شود. برخی افراد که برای برنزه شدن زیر نور مستقیم خورشید قرار می‌گیرند دچار سوختگی درجه 4 خواهند شد.

عوامل سوختگی درجه چهار کدامند؟

شایع‌ترین موارد عبارت‌اند از:

• فر داغ 
• بخار داغ
• اتوی داغ
• شعله گاز
• مایعات داغ
• شعله مستقیم شومینه
• تنفس دود یا بخار داغ و سمی
• آتش‌سوزی ساختمان یا ماشین

روش تشخیص سوختگی درجه چهار

انجام اقدامات اورژانسی در کوتاه‌ترین زمان برای این نوع سوختگی اهمیت زیادی دارد. پزشک اورژانس با بررسی پوست اگر متوجه از بین رفتن اپیدرم و درم یا تحت تاثیر قرار گرفتن بافت عضلانی، چربی‌ها و استخوان‌ها شود، سوختگی درجه 4 را تشخیص می‌دهد. در این مواقع معمولا پزشک قبل از شروع درمان، درصد سوختگی را ارزیابی می‌کند. 

جدول زیر نحوه تعیین مقدار سوختگی را نشان می‌دهد:

درمان سوختگی درجه ۴

درمان سوختگی درجه چهار به میزان آسیب و شدت آن بستگی دارد. بهترین کار تماس با اورژانس است تا آن‌ها اقدامات لازم را انجام دهند. 

مراقبت‌های خانگی

 قبل از رسیدن اورژانس می‌توانید با راه‌کارهای زیر به مصدوم سوختگی کمک کنید:

• در صورت امکان قسمت آسیب دیده را حتما بالاتر از ناحیه قلب قرار دهید.
• مطمئن شوید عضو دچار سوختگی در ارتباط با منبع اصلی حادثه نیست.
• ناحیه آسیب دیده را با یک بانداژ استریل یا پارچه تمیز بپوشانید.
• اگر فرد دچار سوختگی به‌دلیل افت فشارخون احساس سرمای شدیدی می‌کند با یک ملحفه یا پتوی تمیز بپوشانید.
• اگر دلیل سوختگی مواد شیمیایی است، ناحیه آسیب دیده را با آب بشویید.
• اگر فرد دچار حادثه شوک شده و تنفس سریع یا ضربان قلب کُند دارد، پاهایش را به سمت بالا نگه دارید.

اما یادتان باشد انجام ندادن برخی کارها به اندازه مواردی که در بالا ذکر کردیم مهم است. تا زمانی که اورژانس برسد تحت هیچ شرایطی اقدامات زیر را انجام ندهید.

• از کمپرس یخ استفاده نکنید.
• از مالش کرم یا پماد سوختگی اجتناب کنید.
• نیازی نیست شما لباس چسبیده به محل سوختگی درجه چهار را جدا کنید.
• در صورت ایجاد تاول به آن دست نزنید یا از پوست جدا نکنید.

بیشتر بدانید:سوختگی درجه دو چیست؟

دارو درمانی

زمانی‌ که به بخش اورژانس یا سوختگی بیمارستان رسیدید، دکتر جراح عمومی با تمیزسازی ناحیه آسیب‌دیده و برداشتن بافت‌های مرده اقدامات درمانی مناسب را آغاز می‌کند. گزینه درمانی با توجه به میزان آسیب استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، اعصاب بدن و محل سوختگی انتخاب می‌شود. 

پزشک ممکن است یک یا چندین راه‌کار زیر را انجام دهد:

• تجویز داروی ضد درد
• استفاده از آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت
• تزریق واکسن کزاز در صورت عدم استفاده در 10 سال گذشته
• استفاده از مایعات داخل وریدی برای جلوگیری از کم آبی و بهبود دمای پایین بدن

پیوند و جراحی

وقتی سوختگی رو به بهبود بود، پزشک می‌تواند میزان آسیب کلی را بررسی کند. اگر پوست قادر به تولید بافت جدید نباشد، جراح پلاستیک از گزینه پیوند پوست استفاده می‌کند. 

همچنین در صورت عدم وجود احساس در ناحیه آسیب‌دیده درمان‌های ترمیمی برای سوختگی درجه چهار لازم است. در کنار آن‌ها فیزیوتراپی و درمان‌های پزشکی بیشتر برای مفاصل آسیب‌دیده یا عضلات از دست رفته ضروری است.

عوارض سوختگی درجه چهار چیست؟

این نوع سوختگی بسیار شدید است و اغلب با عوارض همراه خواهد بود. آن‌ها عبارت‌اند از:

• عفونت
• بیماری کزاز
• ایجاد زخم‌های پیشرونده
• شوک ناشی از حجم پایین خون
• اختلال در گردش خون به‌دلیل ایجاد اسکار خشک و سخت

چگونه از سوختگی درجه ۴ پیشگیری کنیم؟

این سوختگی آسیب‌های جدی و خطرناکی بر بدن وارد می‌کند. از همین‌رو بهتر است با رعایت نکات ایمنی از بروز آن جلوگیری کنید. روش پیشگیری از سوختگی درجه چهار شامل موارد زیر می‌شود:

• از پوشش محافظ استفاده کنید
• در برابر مواد قابل اشتعال قرار نگیرید.
• در محیط‌هایی با حرارت بالا از خنک کننده‌ها استفاده کنید.
• افراد مشغول در محیط‌های کاری شیمیایی و حرارتی باید آموزش ایمنی ببینند.
• اگر کارتان با مواد منفجره و آتش‌زا در ارتباط است، از دستکش و لباس محافظ استفاده کنید.

سوختگی درجه چهار در یک نگاه

سوختگی درجه 4 به بافت‌های زیرین پوست آسیب جدی وارد می‌کند و می‌تواند باعث از بین رفتن استخوان‌ها شود. از همین‌رو درمان آن اغلب نیاز به جراحی‌های متعدد ترمیمی یا پیوند پوست دارد. بهترین راه‌کار برای دور ماندن از این نوع سوختگی رعایت نکات ایمنی است. شما تاکنون دچار سوختگی درجه چهار شده‌اید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در این مقاله از درمانکده به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

منبع: healthline | harrislawyers