تا چه حد با معروف ترین گنبدهای جهان آشنایی دارید؟ آیا می‌دانید که بزرگ‌ترین گنبدهای جهان در کدام کشورها قرار دارند. در حقیقت گنبدها ساختارهای نیم‌کره‌ای توخالی دارد که روی بعضی از ساختمان‌ها ایستاده‌اند. البته معماری خانه اسکیموها نیز بنایی گنبدی شکل است. اما با آنچه در این مطلب شرح خواهیم داد، فرق دارند. گنبدها روی هر بنایی قرار ندارند. در واقع ساختمان‌هایی مانند مساجد یا مقبره‌های دارای گنبد، پیشینه‌ای تاریخی، مذهبی، اجتماعی و سیاسی دارند. اکنون نیز که قدمت قابل توجهی دارند، به جاذبه‌های دیدنی و گردشگری تبدیل شده‌اند.

گنبدها سازه‌هایی نیم‌کره‌ای و توخالی هستند که نقش سقف را برای بناهای عموماً مذهبی بازی می‌کنند. البته قدمت اولین سازه‌های گنبدی شکل در ایران به دوره حکومت ساسانیان برمی‌گردد. از طرفی در اروپا، همزمان با رنسانس گنبد روی بعضی از ساختمان‌ها قرار گرفت. به این ترتیب بناهایی با سقف گنبدی شکل که در جهان اهمیت ویژه‌ای دارند، به عنوان معروف ترین گنبدهای جهان به حساب می‌آیند. در این مطلب از پلازا به معرفی بزرگ‌ترین و معروف ترین گنبدها در جهان می‌پردازیم.

فهرست مطالب

لیست بزرگترین گنبدهای جهان

گنبدهای بزرگ در ایران به امپراتوری ساسانیان بازمی‌گردد. از طرفی رومیان بنای گنبدی شکل را روی سقف ساختمان‌های مخصوص خود قرار می‌دادند. اکنون همان گنبدها از شهرت زیادی برخوردارند. بسیاری از گردشگران در سراسر دنیا به بازدید از این بناها می‌پردازند. در نتیجه علاوه بر ارزش معماری، اهمیت فرهنگی نیز دارند. در ادامه این مطلب به معرفی آنها خواهیم پرداخت.

1- کلیسا سانتا ماریا دل فیوره

اولین گنبدی که می‌توانیم معرفی کنیم، گنبدی است که روی بنای کلیسای سانتا ماریا دل فیوره قرار دارد. این کلیسا (Cathedral of Santa Maria del Fiore) در فلورانس ایتالیا قرار دارد. ساخت آن بین 1296 و 1436 طول کشید. از زمان رنسانس تا عصر حاضر این کلیسا شاهد تغییر و تحولات سیاسی، فرهنگی، مذهبی و اجتماعی بسیار متنوعی بوده است. اکنون نیز کما فی سابق برای مسیحیان اهمیت مذهبی قابل توجهی دارد. در حالی که برای گردشگرانی که کلیسای سانتا ماریا را بنای فرهنگی-مذهبی و البته معماری آن را ارزشمند می‌دانند، اهمیتی مضاعف دارد.

2- کلیسای جامع سنت پل

کلیسای جامع سنت پل دومین گنبدی است که قصد داریم در فهرست بزرگ‌ترین و معروف ترین گنبدهای جهان قرار دهید. این بنای دارای گنبد، در قرن 17 و در لندن ساخته شده است. معماری آن الهام گرفته از معماری سنت پیتر رم بوده و همچون سایر بناهای تاریخی شاهد وقایع مختلف بوده است. وقایعی که رنگ تاریخ را بر چهره کلیسای جامع سنت پل کشیده‌اند. از جمله وقایع جنگ دوم را می‌توان اشاره کرد که آتشنشان‌ها این بنا را در مقابل این حوادث محافظت کردند. اکنون نیز گردشگرانی از سراسر دنیا از آن بازدید می‌کنند.

3- عمارت کنگره آمریکا، از معروف ترین گنبدهای جهان

کمتر کسی است که نام کاخ سفید را در واشینگتن آمریکا نشنیده و تصویر آن را ندیده باشد. گنبدی که روی عمارت کنگره آمریکا قرار دارد، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین گنبدهایی است که در جهان ساخته شده است. از سال 1850 تا کنون این گنبد روی بنای کنگره قرار دارد. ساختمانی که نمایندگان مردم آمریکا و سایر مقام‌های سیاسی این کشور در آن به برگزاری جلسات مختلفی می‌پردازند. اگرچه بنای کنگره آمریکا بعد از 2 قرن همچنان فعال است، اما گنبد آن به عنوان سازه‌ای معروف به حساب می‌آید.

4- مسجد ایاصوفیه استانبول

مسجد ایاصوفیه استانبول که در میان مهم‌ترین جاهای دیدنی استانبول حساب می‌شود، گنبدی زیبا دارد که به جذابیت آن افزوده است. ایاصوفیه در حدود 14 قرن پیش به عنوان کلیسای جامع قسطنطنیه ساخته شد. اگرچه ساخت آن در کمتر از یک دهه طول کشید، اما ایرادات معماری زیادی داشت. به نحوی که در طی قرون مختلف دستخوش تغییراتی شده است. ریزش گنبد به دلیل مشکلاتی که در ساخت آن وجود داشت، فرصت بازسازی را برای معماران و تیم اجرایی فراهم آورد تا بتوانند گنبدی محکم‌تر و زیباتر بسازند. در حالی که تحت تأثیر وقایع تاریخی، متحول شده است. اکنون نیز مردم به چشم یک بنای تاریخی به آن نگاه می‌کنند که با گنبد زیبای خود، جذابیت متفاوتی دارد.

5- استوپای بزرگ سانچی

استوپا (Stupa) بنای بزرگی در سانچی هند است. گنبد آجری استوپای که روی تخته سنگ‌هایی دو برابر خود قرار دارد، در قرن سوم پیش از میلاد ساخته شد. اما بازسازی آن در حالی انجام شد که لوحه‌های سنگی نمای بهتری به آن داده است. اکنون اندازه گنبد دوبرابر اندازه اولیه است. جذابیت‌های بصری بیشتری نیز دارد. البته وجود بنای کوچک و مسطح روی گنبد باعث تغییراتی در ظاهر آن نسبت به حالت اولیه گنبد شده است.

6- گنبد سلطانیه، سومین گنبد بزرگ جهان

شاید برای شما هم تازگی داشته باشد که گنبد سلطانیه در زنجان مقام سوم را در میان بزرگ‌ترین گنبدهای جهان دارد. در ایران نیز مقام بزرگ‌ترین گنبد تاریخی را از آن خود کرده است. شاید بهتر باشد بدانید که همین گنبد سلطانیه الهام‌بخش گنبدهای تاج محل هند و کلیسای سانتا ماریاست. قدمت زیادی آن میان گردشگران از اهمیت ویژه‌ای دارد. به نحوی که یکی از بهترین جاهای دیدنی زنجان است.

7- طرح متفاوت گنبد عدن

عدن Eden به عنوان بزرگترین گلخانه جهان مورد توجه همگان است. علاوه بر گلخانه‌هایی با گل‌های بسیار متنوع از سراسر دنیا، بنایی با زیبایی چشمنواز دارد. اولین گنبد فضایی مناسب برای گیاهان استوایی به همراه دارد. متخصصان گل و گیاه از دومین گنبد برای پرورش گل‌های مدیترانه‌ای بهره‌مند می‌شوند. سازندگان عدن از صدها سلول پلاستیکی پنج و شش وجهی در ساخت این گنبدها استفاده کرده‌اند. در حالی که چارچوبی فولادی دارد. بازدیدکنندگان می‌توانند از انواع گل و گیاه دیدن کنند. گذشته از آنکه بنای زیبا پیش روی آنها خواهد بود. به همین دلیل به افرادی که به انگلستان سفر می‌کنند، بازدید از عدن را پیشنهاد می‌کنیم.

8- مسجد شیخ لطف الله اصفهان

مسجد شیخ لطف الله در قرن 17 به دستور پادشاه صفویه ساخته شد. این مسجد برای تجلیل از شیخ لطف الله المیسی بنا شد و مورد استفاده عموم قرار می‌گرفت. مردم به آن مسجد گنبدی می‌گفتند. علت آن هم نبود مناره بر فراز گنبد مسجد بود. محبوبیت مسجد شیخ لطف الله بیشتر از مسجد شاه بود. علت آن نیز استفاده عموم از آن مکان ذکر شده است. در حالی که مسجد شاه مخصوص درباریان شاه بود. زیبایی گنبد با نمایی مسطح و کاشی‌کاری اصیل ایرانی باعث جلب توجه اکثر گردشگران و مسافران شده‌اند. شما نیز در سفر به اصفهان می‌توانید از این گنبد دیدن کنید.

9- ریچستاگ از معروف ترین گنبدهای جهان

آلمان نیز یکی از کشورهای اروپایی است که شما می‌توانید بنای گنبدی شکلی را در آن پیدا کنید. ریچستاگ را در اواخر قرن نوزدهم ساختند. پل والوت که حکمرانی کشور را بر عهده داشت، برای ایجاد ساختمان پارلمانی دستور ساخت ریچستاگ را صادر کرد. آتش‌سوزی‌های گروه‌های کمونیستی هلندی در 1933 آسیب شدیدی به این بنا و گنبد آن وارد کردند. از طرفی حزب آلمان نازی برای برگزاری جلسات و رویدادهای مختلف از ریجستاگ بهره برد. اما بازسازی این بنا در عصر جدید، فرصت به کار بردن آن را برای کاربران فراهم نمود. در حالی که زیبایی معماری آن برای همه قابل توجه است.

10- گنبد مسجد شاه

مسجد شاه که بعد از انقلاب به اسم مسجد امام نیز معروف شد، در فاصله 1611 تا 1629 توسط پادشاهان صفوی ساخته شد. این مسجد را بر اساس معماری اصیل ایرانی، کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر و خطاطی‌های زیبا ساخته‌اند. عصر صفوی تحولات معماری قابل توجهی انجام شد و بناهای گنبد دار زیادی از آن زمان (قرن 17 به بعد) برجای مانده است. اکنون نیز مسجد شاه از نظر گردشگری و فرهنگی میراثی گرانبها به حساب می‌آید.

11- گنبد سنگی

مسلمانان یکی از گروه‌هایی هستند که به ساخت گنبد روی بناهای مقدس و مذهبی اهمیت ویژه‌ای می‌دادند. گنبد سنگی نمونه‌ای باارزش از مکان‌های مذهبی و زیارتی است. گنبد سنگی آن با تمام سادگی ارزش فرهنگی میان گردشگران دارد. بنای مذکور نیز روی معبد سلیمان و نزدیکی مسجدالاقصی قرار دارد. همواره مردم از این مکان دیدن می‌کنند. زیبایی گنبد زبانزده عام و خاص است. به خصوص که یک گنبد طلایی رنگ روی بنایی سنگی در همان حوالی ساخته‌اند. به همین دلیل مکانی با جذابیت‌های بسیار است.

12- پانتئون، معبد رومی

پانتئون یکی از مهم‌ترثن معابد رومی است که دو قرن پس از میلاد مسیح ساخته شد. مسیحیان بعدها این معبد را به کلیسای کاتولیک‌ها تبدیل کردند. در این 14 قرن، معبد پانتئون علاوه بر ارزش مذهبی، اعتبار سازه‌ای نیز دارد. معماران آن را به عنوان یکی از بناهای تاریخی با معماری ویژه یاد می‌کنند. در ضمن، به عنوان میراث فرهنگی نیز در نظر گرفته شده و گردشگران از آن بازدید می‌کنند. به خصوص تا حدود دو قرن گذشته به عنوان بزرگ‌ترین معبد بتونی جهان یاد می‌شد که هیچ پشتیبان و نگهدارنده‌ای نداشت.

13- باسیلیکا سنت پیتر

باشکوه‌ترین گنبد بناهای مسحیان به باسیلیکا سنت پیتر اختصاص دارد. این بنا را در شهر رم ساخته‌اند. ساخت آن در سال 1506 آغاز شد و در 1615 به پایان رسید. همواره مسیحیان کاتولیک این مکان را به عنوان مقدس‌ترین مکان در جهان مسیحیت در نظر می‌گیرند. جالب است بدانید که میکل آنژ، مجسمه‌ساز ایتالیایی، نیز در طراحی مجدد گنبد و بازسازی آن نقش مهمی ایفا کرده است. ارتفاع حدوداً 57 متری این کلیسا برای همگان جالب است و مردم گنبد باسیلیکا سنت پیتر را به عنوان مرتفع‌ترین گنبد جهان می‌دانند.