هفته گذشته بود که نخستین خودرو برقی بازار ایران رونمایی شد و شرایط فروش آن منتشر گردید. اما نکته عجیب قیمت گذاری این محصول است.

سرعت روند جهانی برقی سازی در صنعت خودرو به اندازه ای سریع پیش می رود که حالا تقریبا همه کارشناسان به این اطمینان رسیده اند که آینده این صنعت در دست برقی ها خواهد بود. عباس علی آبادی، وزیر صمت فعلی، اولین وزیری بود که بصورت خیلی جدی و محکم برقی سازی را به عنوان یک اصل اساسی در صنعت خودرو مطرح کرد. آغاز فرآیند برقی سازی آن هم به صورت عملیاتی، اقدامی جسورانه از طرف وزیر جدید صمت بنظر می رسید که البته که از همان ابتدا مشخص بود که این امر با چالش هایی جدی در کشور پیش رو خواهد بود. اما به هر ترتیب ایستگاه های شارژ اولیه در شهر تهران افتتاح شدند و برنامه های برقی سازی بصورت جدی تر دنبال شد. اما نکته ای که نه وزارت صمت و نه خودروساز به آن توجهی نکرد این بود که مسیر برقی سازی پیچیده تر از آن است که با افتتاح چند ایستگاه شارژ و فروش خودروهای برقی به نقطه مطلوب برسد. در واقع برقی سازی در تمام دنیا روندی بسیار هزینه بر و همچنین زمانبر بوده که گویا مسئولین اصلا توجهی به این نکته نداشته اند.

درک شرایط بازار و صنعت خودروی کشور

برای برقی سازی خودروها در هر کشور، ابتدا باید بصورت جدی بازار و صنعت را رصد کرد و نسخه ای متناسب با همان را برای آن تعریف نمود. برای مثال در بازار کشور ما، قیمت و شرایط فروش منعطف برای مصرف کننده مهم ترین المان است. پس عملا زمانی می توان مشتری را به خرید خودروهای برقی سوق داد که هم قیمت آن خودرو در محدوده پایین یا متوسط بازار قرار بگیرد و هم شرایط فروش مناسبی برای آن خودرو تعریف شود. هفته گذشته نخستین خودروی برقی ایران با قیمت ۲ میلیارد و ۷۹۰ میلیون تومان رونمایی شد. این قیمت برای مصرف کننده عادی و متوسط بازار ما اصلا پایین نیست. این یعنی بر خلاف تمام بازارهایی که خودروهای برقی در آن ها عرضه می شوند، در بازار ما شما باید هزینه زیادی برای داشتن یک خودروی برقی بپردازید. آن هم در حالی که هنوز زیرساخت مناسبی برای این خودروها در کشور دیده نمی شود. اما اشکال کار کجاست؟

برقی سازی در ایران مسیر دیگری دارد

رونمایی از یک خودروی میلیاردی برقی شاید در نگاه اول خیلی شیک و مدرن بنظر برسد اما قطعا مسیر درستی برای برقی سازی نیست. توجه داشته باشید در بازار ایران هنوز هیچ شناختی از خودروی برقی وجود ندارد و ناگهان یک خودروی برقی رونمایی می شود! برقی سازی ابتدا در کشور در حال توسعه ای مثل ایران باید از ناوگان حمل و نقل عمومی آغاز شود. استفاده از خودروهای برقی در این بخش دو مزیت بسیار اساسی و مهم دارد. اول آنکه مردم عادی می توانند خودروهای برقی را ببینند و بیشتر با آن ها آشنا شوند و مزیت دوم آن است که چالش های خودروهای برقی در کشور می تواند در ناوگان های حمل و نقل عمومی شناسایی شوند و بر اساس آن برقی سازی عمومی خودروها با دقت بیشتری پیش برود.

فرهنگ سازی، حلقه گمشده در برنامه های وزارت صمت

قبل از هر چیز باید اعتراف کرد که استفاده از خودروهای برقی علی رغم تمام مزایایی که دارد، چالش هایی جدی هم دارد. این یعنی هنوز در تمام دنیا استفاده روزمره از خودروهای بنزینی آسان تر از نمونه های برقی است. اما بهر ترتیب برقی سازی روندی است که دنیا به سمت آن حرکت می کند و به همین دلیل ما هم باید در این مسیر قدم بگذاریم. اما تابحال چند برنامه تلویزیونی و یا چند بیلبورد برای فرهنگ سازی برقی ها دیده اید؟ احتمالا اصلا ندیده باشید. این یعنی وزارت صمت در ایران بدون اینکه لزوم استفاده از خودروهای برقی و مزایای آن را به مردم انتقال دهد، برقی سازی خودروها را پیش می برد. جالب است بدانید که فرهنگ سازی در زمینه خودروهای برقی در بازار های توسعه یافته سال ها زمان برده است. این یعنی فارغ از این که شرایط بازار شما چه باشد و چه سطحی از تکنولوژی را داشته باشید، باید در ابتدا مشتری را متقاعد کنید که خودروی برقی می تواند انتخاب خوبی باشد. بنظر می رسد فرهنگ سازی در این زمینه حلقه مهم و گمشده وزارت صمت است که بدون آن برقی سازی بیشتر شبیه به یک شعار می ماند تا فرآیندی عملیاتی.

چرا باید خودروی برقی بخریم؟

احتمالا اگر در یک بازار توسعه یافته از یک مشتری از دلیل خرید خودروی برقی بپرسیم، از شرایط خرید و همچنین هزینه های پایین خودرو می گوید. خودروهای برقی در این بازارها بیمه پایین تر دارند و عوارض بزرگ راه ها را نمی پردازند. هزینه های شارژ برای این خودروها در سال های اول بسیار پایین است و در کنار آن زیرساخت خوبی هم فراهم شده تا چالش های استفاده کمتر بشود. اما در ایران یک مشتری دقیقا چرا باید خودروی برقی بخرد؟ شاید تنها دلیل این باشد که فرد مورد نظر دوست دار هوای پاک و محیط زیست است و جز این دلیل فعلا دلیل منطقی دیگری برای خرید خودروی برقی نمی توان متصور بود. پس در سیاست گذاری های برقی سازی باید دلایل محکم و اساسی خرید خودروهای برقی را برای مشتری پر رنگ تر کرد که این امر نیاز به سرمایه گذاری بسیار سنگین دارد. چراکه کم کردن هزینه های مالکیت و مالیاتی خودروهای برقی عملا پولی است که باید از جیب دولت پرداخته شود. حالا این سوال مطرح است که آیا دولت توان پرداخت چنین هزینه ای را برای پیشبرد برقی سازی در شرایط فعلی دارد؟

دلیل اصلی چرخش به سمت برقی ها

اگر از یکی از مسئولین صنعت خودرو بپرسیم که چرا به سمت برقی سازی می رویم احتمالا خیلی سریع از کاهش آلایندگی و هوای پاک و ترند جهانی برقی سازی بگوید. اما در ایران مسئله اصلی چیز دیگری است. واقعیت این است که مصرف بنزین در کشور در سر حد اضطرار است و دولت هم با این قیمت در تامین بنزین مشکلاتی اساسی دارد. در واقع در مرحله فعلی دولت مجبور به برقی سازی شده و این اصلا یک ابتکار و یا نوآوری در صنعت به حساب نمی آید . این را هم در نظر داشته باشید که میزان پاک بودن خودروهای برقی در هر کشور می تواند متفاوت باشد. در واقع پاک بودن برقی ها به چگونگی تولید برقی در هر کشور بستگی دارد. این یعنی در کشوری مثل ایران، خودروهای برقی پاک هستند اما نه آنقدر که بنظر می رسد. چراکه برای تولید برق در کشور ما روش های مدرن و پاکی تعریف نشده و همچنان تولید آلایندگی را خواهیم داشت که البته درصد آن نسبت به استفاده از خودروهای بنزینی کمتر است.

با این حال با وجود چالش های بسیار، امیدواریم که برقی سازی در ایران سر و شکل مناسب تری به خودش بگیرد و صنعت خودروی کشور بتواند پوست اندازی به موقع و خوبی را داشته باشد.