بیش‌از یک سال از آزادسازی واردات خودرو گذشته و نخستین خودروهای وارداتی به‌تازگی به شکلی نمادین تحویل برخی مشتریان شده‌اند. اما اخبار و تصاویر منتشرشده از همین تحویل‌های نمادین از اوایل مهرماه تاکنون توانسته است بخشی از اعتماد ازدست‌رفته متقاضیان خرید خودرو را احیا کند. اما از یک‌سو، اعلام آمار واردات خودرو مشخص کرد؛ تعداد خودروهای واردشده تا چه اندازه محدود است و از سوی دیگر، اعلام قیمت‌های نجومی برای خودروهای وارداتی نشان داد؛ برخلاف انتظار مردم که تصور می‌کردند با توجه به محدوده ۱۰ تا ۲۰هزار دلاری قیمت خودروهای وارداتی و نرخ ۵۰هزار تومانی دلار، با احتساب هزینه‌ها و تعرفه ۷۰ درصدی برای ۱۵۰۰سی‌سی‌ها، این خودروها حداکثر ۱.۵میلیارد تومان قیمت داشته باشند، این خودروها در سامانه یکپارچه فروش حدود ۱.۸ تا ۲.۶میلیارد تومان قیمت خوردند که حکایت از قیمت بسیار بالاتر آن‌ها در بازار دارد.
پویا عباسیان، فعال و کارشناس تجارت بین‌الملل با اشاره به تبعات وعده‌های عمل‌نشده دولت در قالب انتشار اخبار آزادسازی واردات خودرو به «دنیای‌خودرو» گفت: «از ابتدای ممنوعیت واردات خودرو هر ماه یک خبر درخصوص آزادسازی واردات خودرو از سوی منابع رسمی منتشر شد تا زمانی که آقای فاطمی‌امین خبر موافقت هیات‌دولت با واردات خودرو را اعلام کرد و باز هم پیشرفت چشمگیری در این خصوص حاصل نشد.»
وی افزود: «اما پس از اقداماتی که باورپذیری آزادسازی واردات خودرو را به دنبال داشت، شاهد کاهش قیمت در بازار خودرو بودیم. هرچند این موضوع بیش‌از آن‌که حاصل اخبار واردات باشد، ناشی‌از رکودی است که ز ابتدای سال جاری در همه بازارها حاکم شده و عملا نیز تقاضایی در بازارها وجود ندارد.»
چرا واردات خودرو تا این اندازه به درازا کشیده است؟
بارها در این خصوص در رسانه‌ها مطالبی منتشر شده است و تمام مردم شرایط تحریمی کشور را به خوبی درک کرده‌اند. اما دلیل مهم این تاخیر، کمبود منابع ارزی است. نیاز بازار به کالاهای اساسی، چون شیر خشک و گندم و دارو، خودرو را در خارج از نوبت قرار داده است و دستکم ارز محدودی به آن اختصاص خواهد یافت؛ طبیعی هم هست، زیرا کشور در تشنگی ارزی به سر می‌برد. اما درهرحال، واردات خودرو در ابتدا یک خوش‌بینی غیرواقعی برای برخی مصرف‌کنندگان ایجاد کرده بود که آن هم ازسوی مسئولان به‌ویژه نمایندگان مجلس تقویت می‌شد. درصورتی‌که یکی از وزنه‌های بسیار سنگینی که به پای واردات خودرو بسته شده، عدم‌تخصیص ارز مورد نیاز است.
یعنی عملا آن مقدار ارز وجود نداشته و اولویت‌هایی بالاتر از خودرو در کشور وجود دارد، به‌ویژه در بحث دارو و مایحتاج عمومی و بهداشتی و سلامت که این‌ها سبب شده است تا کار واردات خودرو با محدودیت انجام شود.
باتوجه به آن که واردات خودرو بیش از یک سال است که آزاد شده، شرکت‌های صاحب‌نام این حوزه در دوران قبلی، اقدامات خاصی برای رایزنی با شرکت‌های مادر نداشته و اصولا نام آن‌ها در میان دارندگان مجوز واردات خودرو نیست. به نظر شما چرا واردکنندگان خودرو نتوانسته‌اند یا نمی‌خواهند نقش موثری در واردات خودرو ایفا کنند؟
سیاستگزاری نامشخص واردات شرکت‌ها را با چالش مواجه می‌کند. ریسک بالای واردات خودرو برای بخش خصوصی، عمده‌ترین دلیل عدم حضور آنان در کنار دولت است. اتفاق دیگری که باید در نظر گرفت، این است که قریب به اتفاق شرکت‌هایی که به‌تازگی در حوزه واردات خودرو اقدام کردند، شرکت‌های تازه و نوپا هستند و در این فرآیند تجربه کمی دارند. اما به‌طور کلی؛ به دلیل شرایط پیچیده و گنگ اقتصادی حتی شرکت‌های جدید نیز هنوز ریسک واردات خودرو را نپذیرفته‌اند و دایره فعالیتشان بسیار محدود است. زیرا همه آن‌ها سرمایه‌گذار خصوصی هستند.
حتی اگر ارز لازم در حالت خوش‌بینانه در اختیارشان قرار بگیرد، در این وادی پا نمی‌گذارند، چون درصد ریسکشان را بالا می‌برد. اگر در مورد بخش خصوصی نگاه عمیق نگاه داشته باشیم، دولت هنوز ریسک کار را برنداشته است تا آنان هم با جان و دل وارد فعالیت شوند. البته ارزی هم در کار نیست که بشود در حجم بالاتر خودرو وارد کرد.
اکثر شرکت‌ها با شک و گمان اقدام به ثبت سفارش می‌کنند و با نگاهی به میزان خرید آنان متوجه این امر خواهید شد. واردات نهایتا یک صد دستگاه خودرو مخارج یک شرکت واردکننده بزرگ را تامین نمی‌کند و توجیه اقتصادی ندارد. زیرا همین تعداد واردات هم عملا با نظارت شدید سازمان حمایت باید در سامانه عرضه شود تا تاثیرات خود را در بازار بگذارد.
یکی از دغدغه‌های دولت، کنترل قیمت محصولات خودرویی در روزهای افزایش تقاضا یعنی سه‌ماهه پایانی سال است. پیش‌بینی شما برای نرخ خودرو در بازار شب عید چیست؟
فعالان بازار خودرو مانند دیگر بنگاه‌داران کشور، از رکود حاکم بر اقتصاد و نبود تقاضا گلایه دارند. اما با نزدیک شدن به بازار شب عید این بازار چه روندی را طی خواهد کرد؟ به نظر من، امسال هم طبق روال سنتی، بازار شب عید را خواهیم داشت و تقاضاهایی شکل می‌گیرد، اما با توجه به رکود شدیدی که در بازار ایجاد شده است، اصلا با شب عید سال‌های گذشته قابل‌قیاس نخواهد بود.
دلیل مهم آن شرایط تورمی و کاهش قدرت خرید است که نرخ حضور متقاضیان واقعی در بازار خودرو را کاهش داده، این رکود ممکن است تا پایان فصل بهار سال آینده هم ادامه‌دار باشد و علاوه‌بر آن همزمان با افزایش قیمت نیز مواجه باشیم.
با توجه به عرضه برخی محصولات خودروسازان جهانی در سامانه یکپارچه فروش خودروهای خارجی، آیا این سگمنت خودرو در بازار با کاهش قیمت روبه‌رو خواهند شد؟
قیمت خودروهای وارداتی در مقاطع کوتاهی در نیمه دوم سال، افزایش ۶ تا ۱۵ درصدی را تجربه کرد، اما از دو هفته پیش تاکنون تمام خودروهای وارداتی در بازار با افزایش قیمت مواجه شدند؛ تقریبا از ۴۰میلیون تومان در مدل‌های قدیمی‌تر تا بعضا روی یک میلیارد تومان روی مدل‌های لوکس. صعود دوباره قیمت‌ها در بازار خودرو، غیرقابل پیش‌بینی نیست و از دی‌ماه به دلیل افزایش نرخ تورم حس خواهد شد، اما آن هجوم بالای متقاضیان که قبلا با جهش قیمت‌ها در بازار شاهد بودیم، در دفعات پیش و اخیر رقم نخورد و در سه‌ماهه پایانی سال نیز نسبی، محدود و گذرا خواهد بود.